Wypadek przy pracy a odpowiedzialność karna pracodawcy. 

Każdy pracownik ma prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Prawo to wynika wprost z zapisów Konstytucji, a mianowicie z art. 66 ust. 1 Konstytucji. Obowiązek zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy ciąży na każdym pracodawcy, co z kolei wynika z przepisów kodeksu prawa pracy.

Zdarza się niestety, że powyższy obowiązek nie jest realizowany przez pracodawcę.  Jeżeli nie wiąże się to z żadnymi negatywnymi konsekwencjami dla pracownika to zazwyczaj nikt nie zgłasza tego faktu odpowiednim organom. Niestety bywa też tak, że w wyniku naruszenia tego obowiązku dochodzi do wypadku przy pracy. Wówczas w grę może wchodzić zarówno odpowiedzialność cywilna (odszkodowawcza) jak i odpowiedzialność karna pracodawcy. W niniejszym artykule skupię się na odpowiedzialności pracodawcy przewidzianej w kodeksie karnym.

Odpowiedzialność karną za wypadek przy pracy przewiduje zasadniczo art. 220 § 1 kodeksu karnego. W myśl powołanego przepisu „Kto, będąc odpowiedzialny za bezpieczeństwo i higienę pracy, nie dopełnia wynikającego stąd obowiązku i przez to naraża pracownika na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu,podlega karze pozbawienia wolności do lat 3”. Z kolei art. 220 § 2 kodeksu karnego stanowi, że„Jeżeli sprawca działa nieumyślnie,podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku”.Wypada też przywołać art. 220 § 3 kodeksu karnego zgodnie z którym„Nie podlega karze sprawca, który dobrowolnie uchylił grożące niebezpieczeństwo”.

Podmiotem przestępstwa, a więc osobą, która może ponieść odpowiedzialność karną za tego typu przestępstwo jest tylko ten, kto w zakładzie pracy jest odpowiedzialny za bezpieczeństwo i higienę pracy. Zazwyczaj jest to pracodawca. Może się natomiast zdarzyć, zwłaszcza w większych zakładach pracy, że za bezpieczeństwo i higienę pracy odpowiada dyrektor, kierownik lub inna wyznaczona osoba. Wówczas także ta osoba musi się liczyć z możliwością kary.

Czym jest tzw. bezpieczeństwo i higiena pracy? Otóż nie ma jednolitej definicji tego pojęcia. Są to przede wszystkim wszelkiego rodzaju środki ostrożności, np. organizacyjne, medyczne,  techniczne czy higieniczne mające na celu wyeliminowania wszelkich możliwych zagrożeń związanych z wykonywaniem pracy danego rodzaju. Może to być np. konieczność noszenia specjalnej odzieży ochronnej, stosowanie specjalistycznych zabezpieczeń podczas wykonywania pracy itp. Środki te mają zapobiegać ewentualnym wypadkom jak też eliminować negatywne dla zdrowia czynniki wynikające z pracy.

Nie zawsze jest tak, że wypadek przy pracy skutkować będzie czyjąkolwiek odpowiedzialnością karną. Odpowiedzialność taka może powstać wówczas, gdy osoba odpowiedzialna za bezpieczeństwo i higienę pracy nie dopełnia ciążącego na niej obowiązku i przez to naraża pracownika na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu. Jako przykład możemy podać tu sytuację niezapewnienia odzieży ochronnej pracownikowi, który w wyniku tego doznaje obrażeń ciała, brak zapewnienia asekuracji ze strony innego pracownika gdy asekuracja taka jest niezbędna czy polecenie wykonania pracy na wysokości pracownikowi do tego nieprzeszkolonemu. Należy pamiętać, że art. 220 § 1 kodeksu karnego przewiduje odpowiedzialność karna za przestępstwo umyślne. Odpowiedzialność za typ nieumyślny przewidziana została w art. 220 § 2 kodeksu karnego.

Czym jest umyślne a czym nieumyślne przestępstwo? Kwestia ta jest uregulowana w art. 9 § 1 i 2 kodeksu karnego.

„Czyn zabroniony popełniony jest umyślnie, jeżeli sprawca ma zamiar jego popełnienia, to jest chce go popełnić albo przewidując możliwość jego popełnienia, na to się godzi” (art. 9 § 1 kodeksu karnego).

„Czyn zabroniony popełniony jest nieumyślnie, jeżeli sprawca nie mając zamiaru jego popełnienia, popełnia go jednak na skutek niezachowania ostrożności wymaganej w danych okolicznościach, mimo że możliwość popełnienia tego czynu przewidywał albo mógł przewidzieć” (art. 9 § 2 kodeksu karnego).

Dla możliwości przypisania odpowiedzialności za przestępstwo narażenia pracownika na niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu niezbędne jest wykazanie, że narażenia to było bezpośrednie.

Wypadek przy pracy – wysokość kary.

Jak wskazano wyżej, za przestępstwo narażenia pracownika na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, zgodnie z art. 220 § 1 kodeksu karnego grozi kara pozbawienia wolności do lat 3.Nieumyślna forma popełnienia tego przestępstwa zagrożona jest karą grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku (art. 220 § 2 kodeksu karnego). Wypada też przywołać art. 220 § 3 kodeksu karnego zgodnie z którym„Nie podlega karze sprawca, który dobrowolnie uchylił grożące niebezpieczeństwo”.

Wypadek przy pracy – śmierć lub uszczerbek na zdrowiu pracownika.

W sytuacji, jeżeli następstwem wypadku przy pracy jest śmierć lub uszczerbek na zdrowiu pracownika w grę wchodzi tzw. kumulatywna kwalifikacja, a zatem odpowiedzialność karna przewidziana także w innych przepisach. Należy bowiem pamiętać, że opisany wyżej art. 220 kodeksu karnego penalizuje jedynie zachowania skutkujące narażeniem pracownika na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu. Jeżeli w następstwie wypadku przy pracy pracownik poniósł śmierć w grę dodatkowo może wchodzić odpowiedzialność z art. 155 kodeksu karnego za nieumyślne spowodowanie śmierci. Jeżeli następstwem wypadku przy pracy jest uszczerbek na zdrowiu to wówczas dodatkowo może wchodzić w grę odpowiedzialność karna z art. 156 lub 157 kodeksu karnego za spowodowanie tego uszczerbku.

O tym w jaki sposób zakończy się prowadzone przez prokuraturę i policję postępowanie karne zadecydują zebrane w sprawie dowody. Należy pamiętać, że zarówno pokrzywdzony, a po postawieniu zarzutów także podejrzany mogą aktywnie brać udział w prowadzonym postępowaniu przygotowawczym. Mogą osobiście lub przez pełnomocnika procesowego składać wnioski dowodowe, uczestniczyć w czynnościach czy zapoznawać się z opiniami biegłych.

Powyższy artykuł porusza jednie podstawowe kwestie związane z odpowiedzialnością karną za wypadek przy pracy. Jeżeli zostaliście Państwo pokrzywdzeni tego rodzaju zdarzeniem lub oskarżeni o tego typu przestępstwo i potrzebujecie pomocy prawnej zapraszam do kontaktu.

Specjalizuję się w prowadzeniu spraw karnych (obrona osób oskarżonych, reprezentacja osób pokrzywdzonych), spraw rodzinnych (rozwody, alimenty, kontakty z dziećmi, władza rodzicielska, ubezwłasnowolnienie) oraz spraw gospodarczych (kredyty frankowe, sprawy o zapłatę). 

Zapraszam także do zapoznania się z innymi artykułami, związanymi z tematyką karną, rodzinną, gospodarczą (sprawy frankowe) umieszczonymi na mojej stronie internetowej.

Adwokat Tomasz Jaroszewicz

Kancelaria Adwokacka w Białymstoku

ul. Żurawia 35, 15-540 Białystok

tel. 883 933 850