W świetle prawa karnego kradzież oraz kradzież z włamaniem stanowią dwa odrębne przestępstwa. Poniżej poruszę najistotniejsze kwestie dotyczące omawianych przestępstw.
Przestępstwo kradzieży.
Przestępstwo kradzieży zostało uregulowane przez ustawodawcę w art. 278 § 1 kodeksu karnego. W myśl przywołanego przepisu "Kto zabiera w celu przywłaszczenia cudzą rzecz ruchomą, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5".
Przedmiotem kradzieży jest cudza rzecz ruchoma, a więc rzecz nie będąca własnością sprawcy. Należy pamiętać, że przedmiotem kradzieży nie może być rzecz porzucona ani zgubiona. W pierwszym przypadku (porzucenie rzeczy przez właściciela) objęcie w posiadanie rzeczy porzuconej nie stanowi przestępstwa. W drugim przypadku (objęcie w posiadanie rzeczy zgubionej) należy rozpatrywać nie w kontekście odpowiedzialności za kradzież, a za przywłaszczenie (art. 284 § 3 kodeksu karnego). Pojęcie "zaboru w celu przywłaszczenia" oznacza nic innego, jak włączenie rzeczy do swego lub cudzego majątku.
Ciekawą kwestią z punktu widzenia możliwości poniesienia odpowiedzialności karnej za przestępstwo kradzieży jest kradzież rzeczy wspólnej, a więc rzeczy objętej współwłasnością, np. małżeńską. W wyroku z dnia 1 lutego 2013 roku w sprawie o sygn. akt II AKa 414/12 Sąd Apelacyjny w Warszawie - II Wydział Karny wskazał, że "W wypadku zaboru rzeczy stanowiącej przedmiot współwłasności czy wchodzącej w skład wspólności majątkowej (np. małżeńskiej) możliwe jest niekiedy zakwalifikowanie czynu jako kradzieży. Jeżeli rzecz znajduje się we władztwie pokrzywdzonego, zachodzi kradzież, zaś jeżeli włada nią sprawca - przywłaszczenie". Orzecznictwo sądowe dopuszcza zatem możliwość przypisania sprawcy przestępstwa kradzieży także wówczas, gdy był on jej współwłaścicielem.
Przepisy dotyczące kradzieży stosuje się odpowiednio do kradzieży energii lub karty uprawniającej do podjęcia pieniędzy z automatu bankowego. Wynika to wprost z treści art. 278 § 5 kodeksu karnego. Za kradzież karty bankomatowej lub energii sprawca odpowiada na tych samych zasadach jak przy kradzieży zwykłej.
Za popełnienie przestępstwa kradzieży ustawodawca przewidział karę pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. W wypadku mniejszej wagi sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku, co wynika z art. 278 § 3 kodeksu karnego. O tym czy mamy do czynienia z wypadkiem mniejszej wagi decyduje szereg okoliczności związanych z zachowaniem sprawcy m. in. takich jak motywacja sprawcy czy wartość skradzionych rzeczy. Niewątpliwie z uwagi na dużo mniejsze zagrożenie karą, zakwalifikowanie zachowania sprawcy jako wypadek mniejszej wagi jest dla niego niezwykle korzystne. Należy pamiętać, że jeżeli kradzież popełniono na szkodę osoby najbliższej, ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego.
Kradzież jest przestępstwem "przepołowionym", co oznacza, że w przypadku zaboru rzeczy poniżej określonej wartości nie mamy do czynienia z przestępstwem, a wykroczeniem. Ta granica wynosi obecnie 500 zł. Jeżeli wartość rzeczy skradzionej przekracza 500 zł mamy do czynienia z przestępstwem. Jeżeli wynosi 500 złotych lub mniej sprawca będzie odpowiadał za wykroczenie określone w art. 119 § 1 kodeksu wykroczeń.
Kradzież szczególnie zuchwała.
W 2020 roku do kodeksu karnego zostało wprowadzone nowe przestępstwo, tzw. kradzież szczególnie zuchwała. Przestępstwo to zostało uregulowane w art. 278a kodeksu karnego. Stosownie do art. 278a § 1 kodeksu karnego "Kto dopuszcza się kradzieży szczególnie zuchwałej, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8". Do znamion tego typu przestępstwa należy znamię szczególnej zuchwałości. W art. 115 § 9a kodeksu karnego ustawodawca wyjaśnił, że "Kradzieżą szczególnie zuchwałą jest:
1) kradzież, której sprawca swoim zachowaniem wykazuje postawę lekceważącą lub wyzywającą wobec posiadacza rzeczy lub innych osób lub używa przemocy innego rodzaju niż przemoc wobec osoby, w celu zawładnięcia mieniem;
2) kradzież mienia ruchomego znajdującego się bezpośrednio na osobie lub w noszonym przez nią ubraniu albo przenoszonego lub przemieszczanego przez tę osobę w warunkach bezpośredniego kontaktu lub znajdującego się w przedmiotach przenoszonych lub przemieszczanych w takich warunkach".
Z kradzieżą szczególnie zuchwałą możemy mieć do czynienia np. w przypadku kradzieży biżuterii lub torby noszonej przez osobę pokrzywdzoną, kradzieży kieszonkowej czy kradzieży z zastosowaniem przemocy, ale innego rodzaju niż przemoc na osobie. Jeżeli kradzież łączy się z użyciem przemocy na osobie mamy do czynienia z rozbojem.
Przestępstwo kradzieży z włamaniem.
Zgodnie z art. 279 § 1 kodeksu karnego "Kto kradnie z włamaniem, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10".
Kradzież z włamaniem w porównaniu do kradzieży zwykłej zagrożona jest znacznie wyższą karą. Związane z to z tym, że sprawca, aby dopuścić się kradzieży musi najpierw przełamać bariery zabezpieczające mienie należące do pokrzywdzonego, a więc dokonać włamania. Z włamaniem mamy do czynienia wówczas, jeżeli rzecz znajduje sie w zamkniętym pomieszczeniu i jest zabezpieczona. Pojęcie pomieszczenia należy rozumieć szeroko, a więc może to być zarówno mieszkanie, sejf, bankomat jak i szuflada. Warto przypomnieć, że wszystkie te pomieszczenia muszą być zamknięte. Jeżeli będą otwarte i dojdzie do kradzieży znajdujących się w nich przedmiotów, będziemy mieli do czynienia z kradzieżą zwykłą a nie kradzieżą z włamaniem, co oczywiście przekłada się na wysokość kary możliwej do wymierzenia. Sposób przełamania zabezpieczeń nie ma znaczenia z punktu możliwości zakwalifikowania danego zachowania jako przestępstwo kradzieży z włamaniem. Sprawdza może posłużyć się siłą fizyczną, wiedzą techniczną lub np. podrobionym bądź skradzionym kluczem.
Jak należy kwalifikować kradzież przypiętego do stojaka roweru. Czy jako kradzież zwykłą czy jako kradzież włamaniem, w związku z przełamaniem zabezpieczenia, a więc zerwaniem przypięcia? Pomimo przełamania zabezpieczenia chroniącego mienie będziemy mieli w tym przypadku do czynienia z kradzieżą zwykłą, a nie z kradzieżą z włamaniem. Stanowisko w tej kwestii zajął Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 9 września 2004 r.
w sprawie o sygn. akt V KK 144/04, gdzie stwierdzono, że "Po wejściu w życie Kodeksu karnego z 1997 r., nie ma podstaw do rozszerzającej, niekorzystnej dla sprawcy w porównaniu z poprzednio ukształtowaną, wykładni pojęcia kradzieży z włamaniem, w szczególności przez objęcie nim zaboru rzeczy zabezpieczonej wprawdzie przed zaborem stosownym urządzeniem mechanicznym, ale znajdującej się poza zamkniętym pomieszczeniem".
Z kradzieżą z włamaniem będziemy mieli do czynienia także w razie kradzieży zaparkowanego, zamkniętego samochodu. Jeżeli sprawca wybija szybę lub w inny sposób dostaje sie do zamkniętego samochodu to przyjmuje się, że przełamuje zabezpieczenia i dopuszcza się kradzieży z włamaniem.
W praktyce spotyka sie pewne trudności z właściwym kwalifikowaniem zachowania polegającego na dokonywaniu płatności za pomocą karty zbliżeniowej. W wyroku z dnia 27.11.2018 r. wydanym w sprawie II AKa 307/18 Sąd Apelacyjny w Gdańsku, II Wydział Karny uznał, że "Dokonanie płatności kartą płatniczą w formie tzw. płatności zbliżeniowej przez osobę nieuprawnioną, która weszła w posiadanie karty wbrew woli jej właściciela, stanowi - w zależności od przywłaszczonej kwoty - przestępstwo kradzieży zwykłej określone w art. 278 § 1 KK lub też wykroczenie z art. 119 § 1 KW". Przeciwne stanowisko zajął Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 22.03.2017 r., sygn. akt III K 349/16 wskazując, że "Dokonanie płatności kartą płatniczą w formie tzw. płatności zbliżeniowej przez osobę nieuprawnioną, która weszła w posiadanie karty wbrew woli jej właściciela, stanowi przestępstwo kradzieży z włamaniem (art. 279 § 1 KK)". Jak widać na powołanych przykładach, nawet w orzecznictwie sądowym występują rozbieżności odnośnie tego, w jaki sposób należy kwalifikować te same zachowania. Z punktu widzenia sprawcy jest to szalenie istotne z uwagi na znacznie większe zagrożenie karą przewidziane za przestępstwo kradzieży z włamaniem.
Podobnie jak w przypadku kradzieży zwykłej, jeżeli kradzież z włamaniem popełniono na szkodę osoby najbliższej, ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego (art. 279 § 2 kodeksu karnego).
Przy przestępstwach przeciwko mieniu, a więc kradzieży i kradzieży z włamaniem niezwykle istotne jest z punktu widzenia pokrzywdzonego naprawienie szkody wyrządzonej przestępstwem, a więc odzyskanie skradzionych przedmiotów lub ich równowartości. Jest to jednak temat niezwykle szeroki. Tematyce naprawienia szkody poświęcę odrębny artykuł.
W przypadku, gdy dotknęły Państwa problemy natury karnej, warto skontaktować się z adwokatem specjalizującym się w prowadzeniu spraw karnych. Doświadczony adwokat wytłumaczy Państwu w jakiej sytuacji się znaleźliście oraz jakie są możliwości rozwiązania problemów prawnych, z którymi się borykacie, a także w razie potrzeby będzie reprezentował Państwa interesy w trakcie całego procesu karnego.
W razie pytań lub wątpliwości związanych z powyższą tematyką, a także w sytuacji gdy potrzebujecie Państwo pomocy prawnej zapraszam do kontaktu. Specjalizuję się w prowadzeniu spraw karnych (obrona osób oskarżonych, reprezentacja osób pokrzywdzonych), spraw rodzinnych (rozwody, alimenty, kontakty z dziećmi, władza rodzicielska, ubezwłasnowolnienie) oraz spraw gospodarczych (kredyty frankowe, sprawy o zapłatę).
Zapraszam także do zapoznania się z innymi artykułami, związanymi z tematyką karną, rodzinną, gospodarczą (sprawy frankowe) umieszczonymi na mojej stronie internetowej.
Adwokat Tomasz Jaroszewicz
Kancelaria Adwokacka w Białymstoku
ul. Żurawia 35, 15-540 Białystok
tel. 883 933 850