Jednym z przestępstw, z którymi często spotykam się w swojej pracy zawodowej jest przestępstwo niealimentacji.

Jednym z przestępstw, z którymi często spotykam się w swojej pracy zawodowej jest przestępstwo niealimentacji. Kwestia odpowiedzialności karnej za popełnienie omawianego czynu zabronionego została uregulowana w art. 209 kodeksu karnego.

W myśl art. 209 § 1 kodeku karnego„Kto uchyla się od wykonania obowiązku alimentacyjnego określonego co do wysokości orzeczeniem sądowym, ugodą zawartą przed sądem albo innym organem albo inną umową, jeżeli łączna wysokość powstałych wskutek tego zaległości stanowi równowartość co najmniej 3 świadczeń okresowych albo jeżeli opóźnienie zaległego świadczenia innego niż okresowe wynosi co najmniej 3 miesiące,podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku”.

Należy pamiętać, że odpowiedzialność karna za przestępstwo niealimentacji powstaje przy spełnieniu łącznie kilku przesłanek. Po pierwsze niezbędne jest, aby obowiązek alimentacyjny został określony co do wysokości orzeczeniem sądowym, ugodą zawartą przed sądem albo innym organem albo inną umową. W praktyce zazwyczaj jest to wyrok rozwodowy, ugoda zawarta przed sądem lub wzajemne porozumienie osoby uprawnionej do alimentów i zobowiązanej do ich uiszczania. Jeżeli obowiązek alimentacyjny nie został jeszcze potwierdzony wyrokiem, ugodą lub umową nie może być mowy o odpowiedzialności karnej. Po drugie łączna wysokość zaległości powstałych wskutek uchylenia się przez sprawcęmusi stanowić równowartość co najmniej 3 świadczeń okresowych albo opóźnienie zaległego świadczenia innego niż okresowe wynosi co najmniej 3 miesiące. Świadczenie alimentacyjne jest co do zasady świadczeniem okresowym, którego płatność zazwyczaj odbywa się raz w miesiącu. Jeżeli zatem ktoś nie zapłaci alimentów przez 2 miesiące, nie poniesie odpowiedzialności karnej. Dopiero niezapłacenie co najmniej 3 świadczeń okresowych powoduje powstanie odpowiedzialności karnej. Po trzecie, do zaistnienia odpowiedzialności karnej niezbędne jest poczynienie ustaleń, że osoba uchyla się od płacenia alimentów. Przez pojęcie uchylania należy rozumieć sytuację, gdy zobowiązany do uiszczenia alimentów ma obiektywną możliwość płacenia, ale tego nie robi. Nie ma przestępstwa wówczas, gdy ktoś nie płaci alimentów, ponieważ nie ma obiektywnej możliwości. Jako przykład można podać sytuację, gdy zobowiązany do płacenia alimentów nagle straci pracę lub ciężko zachoruje. Nie ma wówczas środków do płacenia alimentów a zatem nie można mówić, że uchyla się od płacenia. Taka osoba z przyczyn obiektywnych nie może przez pewien czas regulować swoich zobowiązań alimentacyjnych. Potwierdził to Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 09 maja 1995 roku, sygn. akt III KRN 29/95: „Czynu określonego w art. 186 par. 1 KK (obecnie 209 § 1 k.k.) dopuszcza się tylko ten, kto mógłby wykonać ciążący na nim obowiązek, ale nie czyni tego mimo realnych możliwości w tym względzie”. W uzasadnieniu przywołanego orzeczenia Sąd wskazał, że „Nie ulega przecież wątpliwości, że czynu określonego w art. 186 § 1 KK (obecnie art. 209 § 1 k.k.) dopuszcza się tylko ten, kto mógłby wykonać ciążący na nim obowiązek, ale nie czyni tego mimo realnych możliwości w tym względzie”. 

Uchylanie się od alimentów – wysokość kary.     

Typ podstawowy przestępstwa niealimentacji, określony w art. 209§ 1 kodeku karnego  zagrożony jest karą grzywny, karą ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. Z kolei typ kwalifikowany z art. 209§ 1a kodeksu karnego zagrożony jest karą grzywny, karą ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Z typem kwalifikowanym mamy do czynienia wówczas, gdy na skutek niepłacenia alimentacji naraża się osobę uprawnioną do alimentów na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych.

Należy pamiętać, że w obecnie obowiązującym stanie prawnym dla powstania odpowiedzialności karnej nie ma znaczenia sytuacja majątkowa osoby uprawnionej do alimentów. Oznacza to, że nawet jeżeli osoba uprawniona do alimentów znajduje się w dobrej sytuacji materialnej i na nic jej nie brakuje, to i tak osoba, która uchyla się od płacenia alimentów może ponieść odpowiedzialność karną. Jeżeli natomiast na skutek niepłacenia alimentów osoba uprawniona zostanie narażona na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych, sprawca poniesie odpowiedzialność za typ kwalifikowany przestępstwa niealimentacji, przewidujący surowszą odpowiedzialność.

 W kontekście odpowiedzialności karnej za omawiane przestępstwo niezwykle istotne są przepisy art. 209 § 4 i 5 kodeksu karnego. Art. 209 § 4 kodeksu karnego stanowi, że „Nie podlega karze sprawca przestępstwa określonego w § 1, który nie później niż przed upływem 30 dni od dnia pierwszego przesłuchania w charakterze podejrzanego uiścił w całości zaległe alimenty”. Z kolei art. 209 § 5 kodeksu karnego mówi o tym, że „Sąd odstępuje od wymierzenia kary, jeżeli nie później niż przed upływem 30 dni od dnia pierwszego przesłuchania w charakterze podejrzanego sprawca przestępstwa określonego w § 1a uiścił w całości zaległe alimenty, chyba że wina i społeczna szkodliwość czynu przemawiają przeciwko odstąpieniu od wymierzenia kary”.

Przywołane przepisy wskazują, że można uwolnić się od odpowiedzialności karnej pod warunkiem wpłacenia zaległości alimentacyjnej. Jest to niewątpliwie duża zachęta skierowana w stronę potencjalnych sprawców tego przestępstwa.

W przypadku, gdy dotknęły Państwa problemy natury karnej,  warto skontaktować się z adwokatem specjalizującym się w prowadzeniu spraw karnych. Doświadczony adwokat wytłumaczy Państwu w jakiej sytuacji się znaleźliście oraz jakie są możliwości rozwiązania problemów prawnych, z którymi się borykacie, a także w razie potrzeby będzie reprezentował Państwa interesy w trakcie całego procesu karnego.

W razie pytań lub wątpliwości związanych z powyższą tematyką, a także w sytuacji gdy potrzebujecie Państwo pomocy prawnej zapraszam do kontaktu. Specjalizuję się w prowadzeniu spraw karnych (obrona osób oskarżonych, reprezentacja osób pokrzywdzonych), spraw rodzinnych (rozwody, alimenty, kontakty z dziećmi, władza rodzicielska) oraz spraw gospodarczych (kredyty frankowe, sprawy o zapłatę). Zapraszam także do zapoznania się z innymi artykułami, związanymi z tematyką karną, rodzinną, gospodarczą (sprawy frankowe) umieszczonymi na mojej stronie internetowej.

Adwokat Tomasz Jaroszewicz

Kancelaria Adwokacka w Białymstoku

ul. Żurawia 35, 15-540 Białystok

tel. 883 933 850