Stalking, czyli inaczej uporczywe nękanie (prześladowanie) jest przestępstwem ściganym z oskarżenia publicznego.

Stalking, czyli inaczej uporczywe nękanie (prześladowanie) jest przestępstwem ściganym z oskarżenia publicznego. Oznacza to, że organy ścigania, czyli policja i prokuratura, w przypadku złożenia wniosku przez pokrzywdzonego, zobligowane są do podjęcia czynności dowodowych zmierzających do ustalenia czy faktycznie doszło do popełnienia przestępstwa, a jeżeli tak, to do skierowania i popierania aktu oskarżenia. Ściganie omawianego przestępstwa odbywa się na wniosek pokrzywdzonego. Do zainicjowania postępowania karnego niezbędny jest zatem wniosek pokrzywdzonego. Nawet, jeżeli organy ścigania dysponują wiedzą, że mogło dojść do stalkingu, to bez wniosku pokrzywdzonego nie będą prowadziły w tym kierunku postępowania karnego. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy w następstwie stalkingu osoba pokrzywdzona targnie się na swoje życie. W takiej sytuacji ściganie następuje z urzędu i nie jest potrzebny w tym zakresie wniosek pokrzywdzonego. Innymi słowy: jeżeli pokrzywdzony jest nękany przez osobę trzecią (telefony, nachodzenie, listy itp.) ale nie złoży wniosku o ściganie, to ani policja ani prokuratura nie zajmą się jego sprawą. Jeżeli jednak w tym samym przypadku pokrzywdzony targnie się na własne życie, to ściganie nastąpi z urzędu, niezależnie od braku wniosku ze strony pokrzywdzonego.

Czym jest stalking (uporczywe nękanie/prześladowanie)?

Przestępstwo stalkingu (uporczywego nękania/prześladowania) zostało uregulowane w art. 190a kodeksu karnego. Zgodnie z art. 190a§ 1 kodeksu karnego „Kto przez uporczywe nękanie innej osoby lub osoby jej najbliższej wzbudza u niej uzasadnione okolicznościami poczucie zagrożenia, poniżenia lub udręczenia lub istotnie narusza jej prywatność,podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8”.„Tej samej karze podlega, kto, podszywając się pod inną osobę, wykorzystuje jej wizerunek, inne jej dane osobowe lub inne dane, za pomocą których jest ona publicznie identyfikowana, w celu wyrządzenia jej szkody majątkowej lub osobistej „(art. 190a § 1 kodeksu karnego).

Przestępstwo to zostało wprowadzone do kodeksu karnego w 2011 roku w związku z pojawiającym się coraz częściej zjawiskiem prześladowania. Jest to przestępstwo powszechne, a zatem może być popełnione przez każdego. Dobrem chronionym w tym wypadku jest wolność psychiczna człowieka, prawo do godnego i spokojnego życia, wolnego od prześladowania.

Czym jest nękanie? Otóż jest to powtarzające się zachowanie sprawcy przejawiające się w podejmowaniu zachowań, które mają wzbudzać w pokrzywdzonym poczucie zagrożenia, naruszać jego godność . Jak sama nazwa wskazuje, z prześladowaniem nie mamy do czynienia w sytuacji jednorazowego zachowania sprawcy, a dopiero wówczas, gdy zachowania takie powtarzają się wielokrotnie. Nękanie jest więc zjawiskiem długotrwałym. Stalking może przybrać różną formę. Może polegać na wysyłaniu esemesów, telefonowaniu, nachodzeniu, śledzeniu, zaczepianiu, grożeniu pokrzywdzonemu. Katalog zachowań sprawcy jest otwarty i to do organów ścigania należy ocena, czy dane zachowania wyczerpują znamiona stalkingu czy też nie. Warto przytoczyć tu wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 19.02.2014 r., sygn. akt II AKa 18/14, gdzie Sąd stwierdził, że „O uporczywym zachowaniu się sprawcy świadczyć bowiem będzie z jednej strony jego szczególne nastawienie psychiczne, wyrażające się w nieustępliwości nękania, tj. trwaniu w swego rodzaju uporze, mimo próśb i upomnień pochodzących od pokrzywdzonego lub innych osób o zaprzestanie przedmiotowych zachowań, z drugiej natomiast strony – dłuższy upływ czasu, przez który sprawca je podejmuje”

Istotne z punktu widzenia omawianego przestępstwa jest to, że do nękania nie musi dochodzić w bezpośrednich relacjach pomiędzy pokrzywdzonym a sprawcą. Możliwe jest popełnienie tego przestępstwa także za pomocą internetu, tzw. nękanie w „sieci”. Potwierdził to w swoim orzeczeniu Sąd Okręgowy w Poznaniu w wyroku z dnia 21.01.2020 r., sygn. akt IV Ka 1093/19, gdzie stwierdzono, że „Dla wyczerpania wszystkich ustawowych znamion przestępstwa tzw. „stalkingu” z art. 190a § 1 KK nie jest konieczne by wszystkie zachowania sprawcy mieszczące się w pojęciu „uporczywego nękania” miały miejsce jedynie w bezpośrednich relacjach pomiędzy sprawcą a pokrzywdzonym. Gdyby przyjąć takie rozumienie przytoczonego przepisu należałoby wyłączyć z zakresu zastosowanie tej normy prawnej wszelkie sytuacje, w których dochodzi do uporczywego nękania danej osoby w „sieci” za pośrednictwem internetu. Taka konstatacja byłaby sprzeczna z założeniami ustawodawcy przyświecającymi przy wprowadzaniu tego przepisu do kodeksu karnego oraz jednocześnie, całkowicie niedostosowania do realiów dzisiejszych czasów”.

Jaka kara grozi za nękanie?

W zależności od tego czy mamy do czynienia z typem podstawowym czy typem kwalifikowanym przestępstwa stalkingu ustawodawca przewidział różny wymiar kary. Typ podstawowy opisany w art. 190a § 1 i 2 kodeksu karnego zagrożony jest karą pozbawienia wolności od 6 miesięcy do 8 lat. Z kolei typ kwalifikowany wskazany w art. 190a § 3 kodeksu karnego zagrożony jest karą pozbawienia wolności od lat 2 do lat 12. Rozpiętość kary możliwej do wymierzenia jest jak widać bardzo duża. Wymiar kary zależy od okoliczności sprawy, sytuacji osobistej sprawcy, ewentualnej wcześniejszej karalności a przede wszystkim natężenia dolegliwości spowodowanych popełnieniem przestępstwa. Dodać jeszcze można, że z typem kwalifikowanym, a zatem z surowszą odpowiedzialnością karną mamy do czynienia wówczas, gdy następstwem prześladowania jest targnięcie się pokrzywdzonego na własne życie.

W przypadku, gdy dotknęły Państwa problemy natury karnej,  warto skontaktować się z adwokatem specjalizującym się w prowadzeniu spraw karnych. Doświadczony adwokat wytłumaczy Państwu w jakiej sytuacji się znaleźliście oraz jakie są możliwości rozwiązania problemów prawnych, z którymi się borykacie, a także w razie potrzeby będzie reprezentował Państwa interesy w trakcie całego procesu karnego.

W razie pytań lub wątpliwości związanych z powyższą tematyką, a także w sytuacji gdy potrzebujecie Państwo pomocy prawnej zapraszam do kontaktu. Specjalizuję się w prowadzeniu spraw karnych (obrona osób oskarżonych, reprezentacja osób pokrzywdzonych), spraw rodzinnych (rozwody, alimenty, kontakty z dziećmi, władza rodzicielska) oraz spraw gospodarczych (kredyty frankowe, sprawy o zapłatę). Zapraszam także do zapoznania się z innymi artykułami, związanymi z tematyką karną, rodzinną, gospodarczą (sprawy frankowe) umieszczonymi na mojej stronie internetowej.

Adwokat Tomasz Jaroszewicz

Kancelaria Adwokacka w Białymstok

ul. Żurawia 35, 15-540 Białystok

tel. 883 933 850