Obowiązek alimentacyjny to nic innego jak obowiązek dostarczania środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania.

Alimenty.

Obowiązek alimentacyjny to nic innego jak obowiązek dostarczania środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania. Ma on na celu zapewnienie osobie uprawnionej niezbędnych środków do życia. Obciąża krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo. W praktyce najczęściej mamy do czynienia alimentami przysługującymi dziecku od rodziców.  Zakres i rozmiar alimentów może zostać uregulowany w postępowaniu sądowym lub na drodze polubownej, np. w drodze ugody lub umowy zawartej przez strony.  Należy pamiętać, że obowiązek alimentacyjny wynika z mocy prawa. Wyrok lub ugoda jedynie określają sposób jego wykonywania i wysokość. Obowiązek alimentacyjny może być realizowany np. poprzez zapewnienie uprawnionemu wyżywienia, mieszkania bądź przez świadczenie pieniężne. Jeżeli osoby zobowiązane, np. rodzice żyją oddzielnie, to w praktyce realizacja obowiązku alimentacyjnego przez jednego z rodziców na rzecz wspólnego dziecka sprowadza się do okresowego świadczenia pieniężnego. Świadczenie to przekazywane jest do rąk drugiego rodzica, z którym dziecko stale przebywa. Obowiązek alimentacyjny względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie może polegać na osobistych staraniach związanych z utrzymaniem lub wychowaniem małoletniego. Należy pamiętać, że nie ma górnej granicy wieku do którego rodzic ma łożyć na utrzymanie dziecka. Obowiązek alimentacyjny obciąża rodzica także po osiągnięciu przez dziecko pełnoletności. Ustaje gdy dziecko jest w stanie utrzymać się samodzielnie. W przypadku gdy dziecko jest np. niepełnosprawne, obowiązek alimentacyjny nie wygasa w praktyce nigdy. W kontekście długości trwania obowiązku alimentacyjnego względem dziecka warto przywołać art. 133 § 3 k.r.o. w myśl którego „Rodzice mogą uchylić się od świadczeń alimentacyjnych względem dziecka pełnoletniego, jeżeli są one połączone z nadmiernym dla nich uszczerbkiem lub jeżeli dziecko nie dokłada starań w celu uzyskania możności samodzielnego utrzymania się”.

Alimenty a rozwód.

Rozwód małżonków niesie za sobą konieczność uregulowania kwestii związanych z obowiązkiem alimentacyjnym. Zazwyczaj dotyczy to alimentów na wspólne, małoletnie dziecko małżonków, rzadziej alimentów na rzecz jednego z małżonków, aczkolwiek takie sytuacje również się zdarzają. Orzekając rozwód sąd musi orzec o alimentach, o ile oczywiście obowiązek alimentacyjny występuje. Z powództwem o alimenty lub o ich podwyższenie/obniżenie można oczywiście wystąpić niezależnie od tego czy toczy się sprawa o rozwód. W praktyce zdarzają się sytuacje, gdy małżonkowie pozostają latami w faktycznej separacji, czyli żyją oddzielnie ale nie decydują się na rozwód. Mając wspólne małoletnie dzieci muszą uregulować kwestię związaną z alimentami.

Alimenty dla małżonka.

Zdarzają się sytuacje, że w wyroku rozwodowym alimenty przyznawane są nie tylko na wspólne dziecko ale również na rzecz drugiego małżonka. Kwestię tą reguluje art. 60 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. W myśl art. 60 § 1 k.r.o. „Małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia i który znajduje się w niedostatku, może żądać od drugiego małżonka rozwiedzionego dostarczania środków utrzymania w zakresie odpowiadającym usprawiedliwionym potrzebom uprawnionego oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym zobowiązanego”. Przepis tej jednoznacznie wskazuje, że małżonek, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia może dochodzić od drugiego małżonka alimentów.Warunkiem jest wykazanie, że małżonek uprawniony znajduje się w niedostatku. Z kolei art. 60 § 2 k.r.o. przewiduje, że „Jeżeli jeden z małżonków został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, a rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, sąd na żądanie małżonka niewinnego może orzec, że małżonek wyłącznie winny obowiązany jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, chociażby ten nie znajdował się w niedostatku”. Przepis ten przewiduje tzw. rozszerzony obowiązek alimentacyjny, który obciąża małżonka wyłącznie winnego rozkładu pożycia. Uprawniony jest ten małżonek, który został uznany za niewinnego rozkładu pożycia. Małżonek uprawniony nie musi wykazywać w takiej sytuacji niedostatku a wystarczy, że udowodni, iż w wyniku rozwodu nastąpi pogorszenie jego sytuacji materialnej.

Obowiązek alimentacyjny względem małżonka wygasa w razie zawarcia przez uprawnionego małżonka nowego małżeństwa. W przypadku sytuacji o której mowa w art. 60§1 k.r.o. obowiązek ten wygasa także z upływem pięciu lat od orzeczenia rozwodu, chyba że ze względu na wyjątkowe okoliczności sąd, na żądanie uprawnionego, przedłuży wymieniony termin pięcioletni.

Podwyższenie/ obniżenie alimentów.

W razie zmiany okoliczności faktycznych, które były podstawą do zasądzenia alimentów, zarówno osoba uprawniona jak i zobowiązana może żądać podwyższenia lub obniżenia alimentów. Okoliczności faktyczne dotyczą usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego (zwiększenie czy zmniejszenie tych potrzeb) czy też możliwości zarobkowych zobowiązanego (zmniejszenie lub zwiększenie tych możliwości). Jako przykład można podać sytuację, gdy małoletnie dziecko ma zasądzone alimenty od jednego z rodziców w wysokości 700 zł miesięcznie i w czasie gdy sąd orzekał o alimentach zobowiązany rodzic zarabiał 3 000 zł netto. Po upływie 2 lat zobowiązany rodzic zarabia 6 000 zł netto np. w związku ze zmianą pracy. Uprawniony może zatem dochodzić podwyższenia alimentów w związku ze zmianą sytuacji faktycznej. Inny przykład to np. sytuacja, gdy uprawnione małoletnie dziecko chodzi do prywatnej szkoły podstawowej której miesięczny koszt wynosi 1 000 zł. Zasądzone alimenty wynoszą 1 500 zł. Po ukończeniu szkoły podstawowej dziecko kontynuuje edukację w państwowej szkole średniej, która jest bezpłatna, zaś sytuacja materialna rodzica zobowiązanego do łożenia alimentów nie zmieniła się. Zobowiązany rodzic może domagać się obniżenia alimentów w związku ze zmniejszeniem potrzeb uprawnionego dziecka.

Brak realizacji obowiązku alimentacyjnego.

Należy pamiętać że brak realizacji obowiązku alimentacyjnego pociąga za sobą możliwość poniesienia odpowiedzialności karnej za przestępstwo z art. 209 kodeksu karnego. Odnośnie szczegółów dotyczących odpowiedzialności karnej za niepłacenie alimentów odsyłam do artykułu znajdującego się na moim blogu – „Uchylanie się od alimentów, czyli przestępstwo niealimentacji”.

Jeżeli osoba zobowiązana nie chce dobrowolnie płacić zasądzonych alimentów należy sprawę skierować do komornika sądowego, w celu przeprowadzenia egzekucji komorniczej. Istnieje również możliwość zawiadomienia Prokuratury właśnie pod kątem popełnienia przestępstwa z art. 209 kodeksu karnego.

Pozew o alimenty.

Jeżeli strony nie mogą dobrowolnie porozumieć się co do obowiązku alimentacyjnego, należy skierować sprawę do sądu, który rozstrzygnie o wysokości i sposobie wykonywania obowiązku alimentacyjnego. W tym celu osoba zainteresowana musi złożyć pozew. Pozew taki można złożyć w sądzie właściwym ze względu na miejsce zamieszkania osoby uprawnionej, czyli najczęściej dziecka. Sprawy o alimenty rozpoznawane są przez sądy rejonowe. Jeżeli kwestia alimentów jest elementem sprawy o rozwód, wówczas właściwy do rozstrzygnięcia jest sąd okręgowy. Po więcej szczegółów dotyczących kwestii związanej z pozwem o alimenty lub pozwem o podwyższenie/obniżenie alimentów zapraszam do artykułu umieszczonego na moim blogu – „Pozew o alimenty”.

Wysokość alimentów a 500 plus.

Zasądzając alimenty sąd nie bierze pod uwagę świadczenia 500 plus. Wynika to wprost z treści art. 135 § 3 k.r.o. Oznacza to, że sąd nie zasądzi mniejszych alimentów od jednego z rodziców tylko dlatego, że drugi rodzic, z którym przebywa dziecko otrzymuje świadczenie 500+.

W razie pytań lub wątpliwości związanych z powyższą tematyką, a także w sytuacji gdy potrzebujecie Państwo pomocy prawnej zapraszam do kontaktu. Zapraszam także do zapoznania się z innymi artykułami, związanymi z tematyką rodzinną, karną, gospodarczą (sprawy frankowe) umieszczonymi na mojej stronie internetowej.

Adwokat Tomasz Jaroszewicz

Kancelaria Adwokacka w Białymstoku

ul. Żurawia 35, 15-540 Białystok

tel. 883 933 850