Instytucja warunkowego umorzenia postępowania karnego została uregulowana w Ustawie z dnia 06.06.1997 r. Kodeks Karny.
Warunkowe umorzenie postępowania karnego.
Instytucja warunkowego umorzenia postępowania karnego została uregulowana w Ustawie z dnia 06.06.1997 r. Kodeks Karny (zwanej dalej jako k.k.).
W myśl art. 66 § 1 k.k. „Sąd może warunkowo umorzyć postępowanie karne, jeżeli wina i społeczna szkodliwość czynu nie są znaczne, okoliczności jego popełnienia nie budzą wątpliwości, a postawa sprawcy niekaranego za przestępstwo umyślne, jego właściwości i warunki osobiste oraz dotychczasowy sposób życia uzasadniają przypuszczenie, że pomimo umorzenia postępowania będzie przestrzegał porządku prawnego, w szczególności nie popełni przestępstwa”.
Powołany wyżej przepis określa przesłanki, jakie muszą być spełnione, aby mogło dojść do warunkowego umorzenia postępowania karnego. Są to:
- a) nieznaczna wina i stopień społecznej szkodliwości czynu,
- b) brak wątpliwości co do okoliczności popełnienia przestępstwa,
- c) niekaralność sprawcy za przestępstwa umyślne,
- d) pozytywna prognoza kryminologiczna wyrażająca się w przekonaniu, że sprawca pomimo umorzenia postępowania karnego będzie przestrzegał porządku prawnego, a w szczególności nie popełni już żadnego przestępstwa.
Wszystkie powyżej przywołane przesłanki muszą być spełnione łącznie, aby sąd mógł warunkowo umorzyć postępowanie karne.
Należy pamiętać, że warunkowego umorzenia postępowania karnego nie stosuje się do sprawcy przestępstwa zagrożonego karą przekraczającą 5 lat pozbawienia wolności, co wynika z art. 66 § 2 k.k. Jeżeli zatem czyn zarzucony sprawcy zagrożony jest wyższą karą niż 5 lat pozbawienia wolności, wówczas nie ma możliwości, aby sąd warunkowo umorzył postępowanie karne. Decyzję w przedmiocie warunkowego umorzenia postępowania karnego podejmuje sąd rozpoznający sprawę na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego. Z wnioskiem o warunkowe umorzenie postępowania karnego może wystąpić prokurator. Wniosek taki może złożyć także oskarżony lub jego obrońca. Wniosek musi zawierać argumenty wskazujące na to, że zachodzą wszystkie przesłanki przemawiające za warunkowym umorzeniem postepowania karnego. W praktyce zazwyczaj instytucja warunkowego umorzenia postępowania karnego stosowana jest w nieskomplikowanych sprawach, w których oskarżony przyznaje się do popełnienia zarzucanego czynu, wyraża szczery żal i skruchę, a sąd dochodzi do przekonania, że dotychczasowy tryb życia oskarżonego przemawia za tym, aby warunkowo umorzyć postepowanie karne.
Dlaczego warunkowe umorzenie postępowania karnego jest takie korzystne dla oskarżonego? Otóż wyrok warunkowo umarzający postępowanie karne nie jest wyrokiem skazującym i nie wiąże się z wymierzeniem kary. Dla wielu osób już fakt, że nie jest to wyrok skazujący jest niezwykle istotny, ponieważ pracodawcy częstowymagają niekaralności pracownika. Dotyczy to zwłaszcza zatrudnienia w urzędach lub większych firmach prywatnych, gdzie wymóg niekaralności jest niezbędny do zatrudnienia pracownika. Dla osoby zatrudnionej w instytucji państwowej np. urzędnika, nauczyciela, strażaka, żołnierza wymierzenie wyroku skazującego wiąże się z utratą pracy. Konsekwencji takich nie ma w przypadku wyroku warunkowo umarzającego postepowanie karne, ponieważ jak już wspomniano nie jest to wyrok skazujący.
Warunkowe umorzenie następuje na okres próby, wynoszący od roku do 3 lat. Okres ten biegnie od uprawomocnienia się orzeczenia.Należy pamiętać, że jeżeli popełnienie przestępstwa wiązało się z wyrządzeniem szkody, sąd umarzając warunkowo postępowanie karne nałoży na sprawcę obowiązek naprawienia szkody w całości albo w części, a w miarę możliwości również obowiązek zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, albo zamiast tych obowiązków orzeka nawiązkę. Dodatkowo sąd może nałożyć na sprawce szereg obowiązków wymienionych w art. 72 § 1 k.k., orzec świadczenie pieniężne lub zakaz prowadzenia pojazdów w wymiarze do lat 2.
Podjęcie warunkowo umorzonego postępowania karnego.
Trzeba pamiętać, że jak sama nazwa wskazuje umorzenie postepowania karnego następuje warunkowo na pewien okres próby. Przepisy kodeksu karnego wskazują sytuację, gdy warunkowo umorzone postępowanie karne jest podejmowane, z uwagi na niewłaściwe zachowanie sprawcy. Sytuację tą reguluje art. 68 kodeksu karnego.
Zgodnie z art. 68 § 1 k.k.„Sąd podejmuje postępowanie karne, jeżeli sprawca w okresie próby popełnił przestępstwo umyślne, za które został prawomocnie skazany”.
W myśl art. 68 § 2 k.k.„Sąd może podjąć postępowanie karne, jeżeli sprawca w okresie próby rażąco narusza porządek prawny, w szczególności gdy popełnił inne niż określone w § 1 przestępstwo, jeżeli uchyla się od dozoru, wykonania nałożonego obowiązku lub orzeczonego środka karnego, środka kompensacyjnego lub przepadku albo nie wykonuje zawartej z pokrzywdzonym ugody”.
„Sąd podejmuje postępowanie karne, jeżeli okoliczności, o których mowa w § 2, zaistnieją po udzieleniu sprawcy pisemnego upomnienia przez sądowego kuratora zawodowego, chyba że przemawiają przeciwko temu szczególne względy” (art. 68 § 2a k.k.). „Sąd może podjąć postępowanie karne, jeżeli sprawca po wydaniu orzeczenia o warunkowym umorzeniu postępowania, lecz przed jego uprawomocnieniem się, rażąco narusza porządek prawny, a w szczególności gdy w tym czasie popełnił przestępstwo” (art. 68 § 3 k.k.).
Przywołane wyżej przepisy regulują kwestie związane zarówno z fakultatywnym jak i obligatoryjnym podjęciem warunkowo umorzonego postepowania karnego. Każdorazowo jednak jest to związane z niewłaściwym zachowaniem sprawcy. Jeżeli zatem osoba wobec której warunkowo umorzono postepowanie karne przestrzega porządku prawnego i realizuje nałożone na nią obowiązki, nie musi się obawiać podjęcia umorzonego postępowania karnego. Należy pamiętać, że warunkowo umorzonego postępowania nie można podjąć później niż w ciągu 6 miesięcy od zakończenia okresu próby, co wynika z art. 68 § 4 k.k.
W razie pytań lub wątpliwości związanych z powyższą tematyką, a także w sytuacji gdy potrzebujecie Państwo pomocy prawnej zapraszam do kontaktu. Zapraszam także do zapoznania się z innymi artykułami, związanymi z tematyką karną, umieszczonymi na mojej stronie internetowej.
Adwokat Tomasz Jaroszewicz
Kancelaria Adwokacka w Białymstoku
ul. Żurawia 35, 15-540 Białystok
tel. 883 933 850
