Poręczenie majątkowe, potocznie nazywane kaucją, jest jednym ze środków zapobiegawczych.

Poręczenie majątkowe, potocznie nazywane kaucją, jest jednym ze środków zapobiegawczych. Instytucja ta uregulowana jest w kodeksie postepowania karnego. Ma na celu, podobnie jak pozostałe środki zapobiegawcze (tymczasowe aresztowanie, dozór policji, poręczenie społeczne, zakaz opuszczania kraju) zabezpieczenie prawidłowego toku postepowania. Przesłanki orzekania poręczenia majątkowego są identyczne jak w przypadku pozostałych środków zapobiegawczych.

Kaucja zamiast tymczasowego aresztowania.

W praktyce poręczenie majątkowe stosowane jest często w sprawach karnych, w których organ prowadzący postępowanie (prokurator, sąd) nie podjął jeszcze decyzji, czy należy zastosować tymczasowe aresztowanie. Wówczas bardzo często w miejsce tymczasowego aresztowania proponowana jest przez obrońcę oskarżonego/podejrzanego kaucja, czyli właśnie poręczenie majątkowe. Jest to drugi z kolei najsurowszy środek zapobiegawczy, umiejscawiany zaraz po tymczasowym aresztowaniu. Oczywiście nie we wszystkich sprawach możliwe jest zastosowanie poręczenia majątkowego. W sprawach najpoważniejszych, zagrożonych surową karą, prokurator czy sąd nie wyrazi zgody na stosowanie poręczenia majątkowego w miejsce tymczasowego aresztowania. Jest jednak cały katalog spraw, w których co prawda możliwe jest zastosowanie tymczasowego aresztowania, ale w miejsce tego stosowane jest poręczenie majątkowe.

Poręczenie majątkowe stosuje się również w sytuacji, gdy oskarżony/podejrzany przebywa już w tymczasowym areszcie przez pewien okres, np. 3 lub 6 miesięcy i zbliża się czas, aby podjąć decyzję co dalej zrobić, czyli czy w dalszym ciągu przedłużać stosowanie tymczasowego aresztowania czy może jednak zastosować w sprawie poręczenie majątkowe. Każda sprawa jest inna i dlatego nie da się przewidzieć ani opisać wszystkich sytuacji, w których tymczasowe aresztowanie może zostać zamienione na kaucję, czyli poręczenie majątkowe. Przepis art. 257 § 2 k.p.k. stanowi, że „Stosując tymczasowe aresztowanie, sąd może zastrzec, że środek ten ulegnie zmianie pod warunkiem złożenia, nie później niż w wyznaczonym terminie, określonego poręczenia majątkowego; na uzasadniony wniosek oskarżonego lub jego obrońcy, złożony najpóźniej w ostatnim dniu wyznaczonego terminu, sąd może przedłużyć termin złożenia poręczenia”.

W sprawie, w której może być zastosowana wobec oskarżonego kaucja w miejsce tymczasowego aresztowania warto skontaktować się z doświadczonym adwokatem specjalizującym się w sprawach karnych w celu uzyskania takich informacji jak to, czy w ogóle zastosowanie poręczenia majątkowego w danej sprawie jest możliwe, jaką kwotę zaproponować organom prowadzącym postępowanie i jak uzasadnić to, żeby w miejsce tymczasowego aresztowania zastosowano poręczenie majątkowe.

Wysokość, rodzaj i warunki poręczenia majątkowego prokurator lub sąd określa w postanowieniu, mając na względzie sytuację materialną oskarżonego i składającego poręczenie majątkowe, wysokość wyrządzonej szkody oraz charakter popełnionego czynu. Poręczenie majątkowe może być złożone przez samego oskarżonego lub każdą inną osobę - zarówno osobę najbliższą jak i osobę obcą. Oczywiście w praktyce najczęściej poręczenie majątkowe wpłaca sam oskarżony lub jego bliscy. Przedmiotem poręczenia majątkowego najczęściej jest określona kwota pieniędzy, chociaż przepisy prawa dopuszczają możliwość złożenia poręczenia majątkowego w postaci papierów wartościowych, zastawu lub hipoteki.

Przepadek poręczenia majątkowego.

Należy pamiętać, że celem kaucji, czyli poręczenia majątkowego jest zabezpieczenie prawidłowego toku prowadzonej sprawy karnej. Wpłacona kaucja ma być gwarancją, że oskarżony nie ucieknie ani nie będzie utrudniał postępowania karnego, np. nakłaniając świadków do składania fałszywych zeznań. W przypadku jeżeli oskarżony swoich zachowaniem będzie utrudniał prowadzenie sprawy karnej, wówczas przedmioty poręczenia majątkowego mogą ulec przepadkowi na rzecz Skarbu Państwa. Kwestię przepadku kaucji reguluje art. 268 § 1 k.p.k. który mówi, że „Stanowiące przedmiot poręczenia wartości majątkowe lub zobowiązania ulegają przepadkowi albo ściągnięciu w razie ucieczki lub ukrycia się oskarżonego. W wypadku utrudniania w inny sposób postępowania karnego można orzec przepadek lub ściągnięcie tych wartości”.

Orzeczenie przepadku jest jak najbardziej dopuszczalne także wówczas, gdy poręczenie majątkowe wpłaciła inna osoba, a nie sam oskarżony. O przepadku przedmiotu poręczenia orzeka z urzędu sąd, przed którym postępowanie się toczy, a w postępowaniu przygotowawczym na wniosek prokuratora - sąd właściwy do rozpoznania sprawy. Na postanowienie sądu przysługuje zażalenie.

W razie pytań lub wątpliwości związanych z powyższą tematyką, a także w sytuacji gdy potrzebujecie Państwo pomocy prawnej zapraszam do kontaktu. Specjalizuję się w prowadzeniu spraw karnych (obrona osób oskarżonych, reprezentacja osób pokrzywdzonych), spraw rodzinnych (rozwody, alimenty, kontakty z dziećmi, władza rodzicielska) oraz spraw gospodarczych (kredyty frankowe, sprawy o zapłatę). 

Zapraszam także do zapoznania się z innymi artykułami, związanymi z tematyką karną, rodzinną, gospodarczą (sprawy frankowe) umieszczonymi na mojej stronie internetowej.

Adwokat Tomasz Jaroszewicz

Kancelaria Adwokacka w Białymstoku

ul. Żurawia 35, 15-540 Białystok

tel. 883 933 850