Przepisy kodeksu karnego rozróżniają tzw. lekki, średni i ciężki stopień spowodowania obrażeń ciała u osoby trzeciej.

Przepisy kodeksu karnego rozróżniają tzw. lekki, średni i ciężki stopień spowodowania obrażeń ciała u osoby trzeciej.

Lekki i średni stopień obrażeń ciała (art. 157 kodeksu karnego).

Zgodnie z art. 157 § 1 kodeksu karnego „Kto powoduje naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia, inny niż określony w art. 156 § 1,podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5”.

Powołany wyżej przepis przewiduje odpowiedzialność karną za spowodowanie tzw. średniego stopnia obrażeń ciała u pokrzywdzonego, tj. naruszenie czynności narządu ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia u pokrzywdzonego na czas przekraczający 7 dni, nie będące jednocześnie tzw. ciężkim uszczerbkiem na zdrowiu w rozumieniu art. 156 kodeksu karnego.

Spowodowanie lekkiego stopnia obrażeń u pokrzywdzonego uregulowane zostało w art. 157 § 2 kodeksu karnego w myśl którego: „Kto powoduje naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia trwający nie dłużej niż 7 dni,podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2”.

O tym czy mamy do czynienia z lekkim czy średni uszczerbkiem na zdrowiu pokrzywdzonego decyduje czas, na jaki naruszono czynności narządu ciała lub wywołano rozstrój zdrowia u pokrzywdzonego. Jeżeli czas ten nie przekracza 7 dni, wówczas mamy do czynienia z przestępstwem spowodowania obrażeń tzw. lekkiego stopnia i czyn ten zagrożony jest karą grzywny, karą ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.Jeżeli natomiast czas ten przekracza 7 dni, wówczas mamy do czynienia z przestępstwem spowodowania obrażeń tzw. średniego stopnia i czyn ten zagrożony jest karą pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat.

Już po zagrożeniu karą wyraźnie widać, jak duże znaczenie ma to, czy zachowanie sprawcy zostanie uznane za spowodowanie lekkiego czy średniego uszczerbku na zdrowiu.

W sprawach tego typu niezwykle istotne znaczenie ma opinia biegłego z zakresu medycyny sądowej, który przeprowadza badanie pokrzywdzonego. W opinii biegły opisuje szczegółowo obrażenia ciała, jakich doznał pokrzywdzony oraz wskazuje, czy obrażenia te naruszyły narządy ciała lub wywołały rozstrój zdrowia u pokrzywdzonego na czas przekraczający czy też nieprzekraczający 7 dni.

Omawiane wyżej przestępstwa spowodowania uszczerbku na zdrowiu stopnia lekkiego lub średniego (art. 157 § 1 i 2 kodeksu karnego) dotyczyły działania umyślnego ze strony sprawcy a więc sytuacji, gdy sprawca miał zamiar spowodować obrażenia ciała u pokrzywdzonego.

Przepis art. 157 § 3 kodeksu karnego przewiduje odpowiedzialność za nieumyślne spowodowanie obrażeń ciała stopnia lekkiego lub średniego. W myśl tego przepisu„Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 lub 2 działa nieumyślnie,podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku”.

Wyraźnie widać, że sprawca, który nieumyślnie spowodował obrażenia ciała u innej osoby jest traktowany przez ustawodawcę dużo łagodniej, niż ma to miejsce w przypadku działania umyślnego.

Na podstawie praktyki zawodowej mogę wskazać, że za przykład działania nieumyślnego spowodowania obrażeń ciała u innej osoby została uznana m. in. sytuacja, gdy doszło do pogryzienia pokrzywdzonego przez psa, który wydostał się z posesji właścicielki. Właścicielka została uznana za winną tego, że nieumyślnie spowodowała obrażenia ciała u pokrzywdzonego w ten sposób, że nie zabezpieczyła w sposób należyty posesji umożliwiając w ten sposób wydostanie się z posesji psa, który następnie pogryzł postronną osobę.

Warto wspomnieć, że ściganie sprawcy przestępstwa określonego w art. 157 § 2 lub 3, jeżeli naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia nie trwał dłużej niż 7 dni, odbywa się z oskarżenia prywatnego, chyba że pokrzywdzonym jest osoba najbliższa zamieszkująca wspólnie ze sprawcą. Dodatkowo jeżeli pokrzywdzonym jest osoba najbliższa, ściganie przestępstwa określonego w art. 157 § 3 następuje na jej wniosek.

Ciężki uszczerbek na zdrowiu (art. 156 kodeksu karnego).

Przepis art. 156 § 1 kodeksu karnego przewiduje odpowiedzialność karna za spowodowanie ciężkich obrażeń ciała u pokrzywdzonego. Zgodnie z treścią powołanego przepisu:

„Kto powoduje ciężki uszczerbek na zdrowiu w postaci:

1) pozbawienia człowieka wzroku, słuchu, mowy, zdolności płodzenia,

2) innego ciężkiego kalectwa, ciężkiej choroby nieuleczalnej lub długotrwałej, choroby realnie zagrażającej życiu, trwałej choroby psychicznej, całkowitej albo znacznej trwałej niezdolności do pracy w zawodzie lub trwałego, istotnego zeszpecenia lub zniekształcenia ciała,

podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3”.

Minimalne ustawowe zagrożenie przewidziane za spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu przewiduje karę nie niższą niż 3 lata pozbawienia wolności. Postępowanie prowadzone jest w formie śledztwa. W jego toku prokuratura i policja maja obowiązek ustalić, że zachowanie sprawcy rzeczywiście spowodowało ciężki uszczerbek na zdrowiu, a nie np. średni. Niezbędna w czynieniu takich ustaleń jest opinia biegłego z zakresu medycyny sądowej, ewentualnie innego biegłego lekarza bądź lekarzy.

Podobnie jak w przypadku spowodowania lekkiego i średniego uszczerbku na zdrowiu i w przypadku ciężkiego uszczerbku ustawodawca przewidziała odpowiedzialność za działanie nieumyślne. W myśl art. 156 § 2 kodeksu karnego „Jeżeli sprawca działa nieumyślnie,podlega karze pozbawienia wolności do lat 3”.

Omawiając przestępstwo spowodowania ciężkiego uszczerbku na zdrowiu należy wspomnieć o przepisie art. 156 § 3 kodeksu karnego który stanowi, że „Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1 jest śmierć człowieka, sprawcapodlega karze pozbawienia wolności od lat 5, karze 25 lat pozbawienia wolności albo karze dożywotniego pozbawienia wolności”.

Przywołany przepis art. 156 § 3 kodeksu karnego przewiduje zaostrzenie odpowiedzialności karnej w sytuacji, jeżeli następstwem spowodowania ciężkiego uszczerbku na zdrowiu jest śmierć pokrzywdzonego. Jako przykład takiej sytuacji można wskazać zdarzenie, gdy dochodzi do bardzo silnego uderzenia pokrzywdzonego przez sprawcę pięścią w twarz, w wyniku czego pokrzywdzony traci przytomność, upada i uderza głową o krawężnik/chodnik. Tworzy się krwiak w mózgu, pokrzywdzony zapada w śpiączkę a po pewnym czasie umiera. Takie zachowanie może być pierwotnie uznane za przestępstwo z art. 156 § 1 kodeksu karnego (tj. spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu), zaś po śmierci pokrzywdzonego zmieniana jest kwalifikacja prawna zdarzenia na przestępstwo z art. 156 § 3 kodeksu karnego.

W razie pytań lub wątpliwości związanych z powyższą tematyką, a także w sytuacji gdy potrzebujecie Państwo pomocy prawnej zapraszam do kontaktu. Specjalizuję się w prowadzeniu spraw karnych (obrona osób oskarżonych, reprezentacja osób pokrzywdzonych), spraw rodzinnych (rozwody, alimenty, kontakty z dziećmi, władza rodzicielska) oraz spraw gospodarczych (kredyty frankowe, sprawy o zapłatę). 

Zapraszam także do zapoznania się z innymi artykułami związanymi z tematyką karną, rodzinną, gospodarczą (sprawy frankowe) umieszczonymi na mojej stronie internetowej.

Adwokat Tomasz Jaroszewicz

Kancelaria Adwokacka w Białymstoku

ul. Żurawia 35, 15-540 Białystok

tel. 883 933 850