W polskim porządku prawnym istnieje domniemanie pochodzenia dziecka od męża matki.

Zaprzeczenie ojcostwa.

W polskim porządku prawnym istnieje domniemanie pochodzenia dziecka od męża matki. Kwestię tą reguluje art. 62 § 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Zgodnie z przywołanym przepisem "Jeżeli dziecko urodziło się w czasie trwania małżeństwa albo przed upływem trzystu dni od jego ustania lub unieważnienia, domniemywa się, że pochodzi ono od męża matki. Domniemania tego nie stosuje się, jeżeli dziecko urodziło się po upływie trzystu dni od orzeczenia separacji". Domniemanie to nakazuje przyjąć, że niezależnie od okoliczności faktycznych, ojcem dziecka jest mąż matki, jeśli dziecko urodziło się w trakcie małżeństwa albo przed upływem 300 dni od jego ustania lub unieważnienia. Domniemanie to ma charakter bezwzględny, a więc obowiązuje również wówczas, gdy małżonkowie mają pełną świadomość, że biologicznym ojcem dziecka jest inny mężczyzna.

Prawo polskie przewiduje dwa wyjątki od powyższej reguły. Pierwszy przypadek dotyczy orzeczenia separacji przez sąd. Orzeczenie separacji ma zasadniczo takie same skutki jak orzeczenie rozwodu. Oznacza to, że domniemanie nie obowiązuje, jeżeli dziecko urodziło się po upływie 300 dni od orzeczenia separacji. Drugi przypadek to sytuacja, gdy kobieta zawrze kolejne małżeństwo przed upływem 300 dni od ustania lub unieważnienia poprzedniego małżeństwa. W takim przypadku obowiązuje domniemanie, że dziecko pochodzi od drugiego męża. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy było to dziecko urodzone w następstwie procedury medycznej (in vitro), na którą to procedurę zgodził się pierwszy mąż matki. Wówczas to on jest prawnym ojcem dziecka.

Domniemanie ojcostwa rodzi poważne konsekwencje prawne, albowiem domniemanemu ojcu przysługuje władza rodzicielska oraz prawo do kontaktów z dzieckiem. Obciąża go również obowiązek alimentacyjny. Dzieje się tak nawet wówczas, gdy domniemany ojciec wie, że nie jest biologicznym ojcem dziecka.

Pozew o zaprzeczenie ojcostwa.

Domniemanie prawne, o którym mowa wyżej może być zakwestionowane wyłącznie powództwem o zaprzeczenie ojcostwa. Wszczęcie sprawy o zaprzeczenie ojcostwa następuje w wyniku złożenia pozwu. Sądem właściwym do rozpoznania sprawy o zaprzeczenie ojcostwa jest sąd rejonowy właściwy ze względu na miejsce zamieszkania pozwanego. Opłata sądowa od pozwu o zaprzeczenie ojcostwa wynosi 200 zł. Jeżeli powództwo składa domniemany ojciec, pozywa matkę i dziecko. Jeżeli pozew wnosi matka, pozywa domniemanego ojca i dziecko. Dla małoletniego dziecka w tego typu procesie sąd ustanawia kuratora. Z powództwem o zaprzeczenie ojcostwa może wystąpić także dziecko.

Zaprzeczenie ojcostwa - termin.

Domniemany ojciec dziecka może wytoczyć powództwo o zaprzeczenie ojcostwa w ciągu roku od dnia, w którym dowiedział się, że dziecko od niego nie pochodzi, nie później jednak niż do dnia osiągnięcia przez dziecko pełnoletności.

Matka może wytoczyć powództwo o zaprzeczenie ojcostwa swego męża w ciągu roku od dnia, w którym dowiedziała się, że dziecko od niego nie pochodzi, nie później jednak niż do dnia osiągnięcia przez dziecko pełnoletności.

Dziecko po osiągnięciu pełnoletności może wytoczyć powództwo o zaprzeczenie ojcostwa w ciągu roku od dnia, w którym dowiedziało się, że nie pochodzi od męża swojej matki. Jeżeli dziecko dowiedziało się o tej okoliczności przed dniem osiągnięcia pełnoletności, termin do wytoczenia powództwa biegnie od dnia osiągnięcia pełnoletności.

Zaprzeczenie ojcostwa nie jest dopuszczalne po śmierci dziecka, chyba że dziecko zmarło po wszczęciu postępowania. Zaprzeczenie ojcostwa nie jest także możliwe w sytuacji, gdy dziecko urodziło się w następstwie procedury medycznie wspomaganej prokreacji, a mąż matki wyraził zgodę na tę procedurę.

Co w sytuacji, gdy upłynął już termin do wniesienia powództwa o zaprzeczenie ojcostwa, np. minął już rok od kiedy domniemany ojciec dziecka dowiedział, że dziecko nie pochodzi od niego? W takiej sytuacji pozew o zaprzeczenie ojcostwa może złożyć prokurator, który nie jest ograniczony terminem do wytoczenia takiego powództwa.

Zaprzeczenie ojcostwa a rozwód.

Należy pamiętać, że w ramach postępowania rozwodowego, sąd rozpoznający pozew o rozwód nie może rozstrzygnąć kwestii zaprzeczenia ojcostwa. Sprawy te należą bowiem do właściwości innych sądów. Sprawy o rozwód rozstrzygają sądy okręgowe a sprawy o zaprzeczenie ojcostwa - sądy rejonowe. Kwestię związaną z zaprzeczeniem ojcostwa najlepiej jest uregulować jeszcze przed wytoczeniem sprawy o rozwód. Jeżeli jednak pozew o rozwód został złożony i sprawa rozwodowa jest w toku to wytoczenie powództwa o zaprzeczenie ojcostwa skutkować będzie zawieszeniem postępowania rozwodowego do czasu zakończenia sprawy o zaprzeczenie ojcostwa. Jeżeli sprawa o rozwód została zakończona a powództwo o zaprzeczenie ojcostwa zostanie złożone w okresie późniejszym i zakończy się dla powoda pozytywnie (zostanie obalone domniemanie ojcostwa) powstanie konieczność ponownego uregulowania kwestii władzy rodzicielskiej, kontaktów i alimentów.

Biologiczny ojciec dziecka a zaprzeczenie ojcostwa.

Należy wskazać, że wśród osób uprawnionych do złożenia pozwu o zaprzeczenie ojcostwa nie ma biologicznego ojca dziecka co oznacza, że nie może on wszcząć postępowania o zaprzeczenie ojcostwa. Biologiczny ojciec dziecka może zwrócić sie do prokuratora, który może wytoczyć powództwo o zaprzeczenie ojcostwa domniemanego ojca.

Nazwisko dziecka a zaprzeczenie ojcostwa.

W przypadku sądowego obalenia domniemania ojcostwa męża matki sporządza się nowy akt urodzenia, jeżeli sąd tak postanowi. Jeżeli sąd nie postanowił o sporządzeniu nowego aktu urodzenia lub aktu zgonu, do aktu urodzenia lub do aktu zgonu dołącza się wzmiankę dodatkową w zakresie danych wynikających z orzeczenia sądu. Jeżeli dotychczas dziecko nosiło nazwisko domniemanego ojca, wówczas w nowym akcie urodzenia dziecku nadane zostanie nazwisko matki. W praktyce często zdarza się, że po zaprzeczeniu ojcostwa, ojciec biologiczny uznaje dziecko. W takiej sytuacji dziecko może nosić nazwisko biologicznego ojca. Oświadczenia w tym przedmiocie należy złożyć przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego. 

W razie pytań lub wątpliwości obejmujących powyższą tematykę zapraszam do kontaktu. Zapraszam także do zapoznania się z innymi artykułami umieszczonymi na moim blogu związanymi z tematyką karną, gospodarczą (kredyty frankowe) oraz rodzinną.

Adwokat Tomasz Jaroszewicz

Kancelaria Adwokacka w Białymstoku

ul. Żurawia 35, 15-540 Białystok

tel. 883 933 850