Szantaż, czy też inaczej zmuszanie kogoś do określonego zachowania stanowi przestępstwo określone w art. 191 kodeksu karnego.
Szantaż, czy też inaczej zmuszanie kogoś do określonego zachowania stanowi przestępstwo określone w art. 191 kodeksu karnego.
W myśl art. 191 § 1 kodeksu karnego „Kto, stosując przemoc wobec osoby lub groźbę bezprawną, zmusza ją lub inną osobę do określonego działania, zaniechania lub znoszenia, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3”.
Szantaż jest zjawiskiem stosunkowo powszechnym i może dotyczyć zarówno osób publicznych jak też zwykłych ludzi. Aby można było mówić o szantażu w kontekście odpowiedzialności karnej, muszą zostać spełnione łącznie znamiona opisane w powołanym wyżej art. 191 § 1 kodeksu karnego. Dla lepszego zrozumienia istoty przestępstwa szantażu, poniżej omówię wszystkie elementy, które składają się na ten czyn zabroniony.
Sprawcą przestępstwa szantażu może być każdy. Jest to przestępstwo powszechne, a więc może być popełnione przez osobę nieznaną dla pokrzywdzonego ale również przez osobę najbliższą, np. kogoś z rodziny. Ściganie sprawcy przestępstwa z art. 191 § 1 kodeksu karnego następuje na wniosek pokrzywdzonego co oznacza, że bez takiego wniosku policja/prokuratura nie będą zajmowały się sprawą. Jeżeli pokrzywdzonemu zależy na ściganiu sprawcy musi złożyć wniosek o ściganie. Wniosek taki składa się zazwyczaj w trakcie przesłuchania lub w pisemnym zawiadomieniu o podejrzeniu popełnienia przestępstwa.
Aby można było przypisać sprawcy odpowiedzialność karną za przestępstwo szantażu, musi on stosować przemoc wobec osoby lub groźbę bezprawną. Nie stanowi zatem przestępstwa szantażu stosowanie przez sprawcę podstępu, składanie obietnic w celu np. wyłudzenia określonej kwoty pieniędzy. W takiej sytuacji może dojść do wyczerpania znamion innego przestępstwa, np. oszustwa (wyłudzenia) stypizowanego w art. 286 § 1 kodeksu karnego.
Przemoc fizyczna jest to nic innego jak używanie siły fizycznej skierowanej wobec drugiej osoby. Przemocą będzie uderzenie, kopnięcie, popchnięcie czy np. wykręcenie ręki.
Groźba bezprawna jest to groźba spowodowania przestępstwa (tzw. groźba karalna) jak i groźba spowodowania postępowania karnego lub innego postępowania, w którym może zostać nałożona administracyjna kara pieniężna, jak również rozgłoszenia wiadomości uwłaczającej czci zagrożonego lub jego osoby najbliższej. Należy jednak pamiętać, że nie stanowi groźby zapowiedź spowodowania postępowania karnego lub innego postępowania, w którym może zostać nałożona administracyjna kara pieniężna, jeżeli ma ona jedynie na celu ochronę prawa naruszonego przestępstwem lub zachowaniem zagrożonym administracyjną karą pieniężną. Definicja groźby bezprawnej wskazana została w art. 115 § 12 kodeksu karnego. Groźbą bezprawną może być np. groźba spowodowania obrażeń ciała, groźba zabójstwa, groźba ujawnienia okoliczności, które uwłaczałyby czci osoby szantażowanej, groźba kradzieży.
Zachowanie sprawcy, który stosuje przemoc lub groźbę bezprawną ma na celu zmuszenie pokrzywdzonego lub innej osoby do określonego działania, zaniechania lub znoszenia. W praktyce szantaż najczęściej sprowadza się do żądania pieniędzy od osoby szantażowanej, wydania określonej decyzji czy też żądania korzyści osobistych, np. seksualnych pod groźbą ujawnienia niekorzystnych dla pokrzywdzonego informacji lub groźbą wyrządzenia mu lub jego najbliższym krzywdy fizycznej.
Szantaż a kara.
Osoba pokrzywdzona przestępstwem szantażu ma prawo zgłosić sprawę na policję/prokuraturę i złożyć wniosek o ściganie sprawcy. Przestępstwo szantażu zagrożone jest karą do 3 lat pozbawienia wolności.
Zmuszanie do określonego zachowania w celu odzyskania długu.
Omawiając przestępstwo szantażu należy pamiętać o treści art. 191 § 2 kodeksu karnego, który mówi, że „Jeżeli sprawca działa w sposób określony w § 1 w celu wymuszenia zwrotu wierzytelności, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5”.
Odpowiedzialność karną za kwalifikowany typ przestępstwa szantażu poniesie osoba, która używa przemocy lub groźby bezprawnej w celu wymuszenia odzyskania długu.
W razie pytań lub wątpliwości związanych z powyższą tematyką, a także w sytuacji gdy potrzebujecie Państwo pomocy prawnej zapraszam do kontaktu. Specjalizuję się w prowadzeniu spraw karnych (obrona osób oskarżonych, reprezentacja osób pokrzywdzonych), spraw rodzinnych (rozwody, alimenty, kontakty z dziećmi, władza rodzicielska) oraz spraw gospodarczych (kredyty frankowe, sprawy o zapłatę).
Zapraszam także do zapoznania się z innymi artykułami, związanymi z tematyką karną, rodzinną, gospodarczą (sprawy frankowe) umieszczonymi na mojej stronie internetowej.
Adwokat Tomasz Jaroszewicz
Kancelaria Adwokacka w Białymstoku
ul. Żurawia 35, 15-540 Białystok
tel. 883 933 850