Praca adwokata specjalizującego się w prowadzeniu spraw karnych wiąże się nie tylko z obroną osób oskarżonych, ale również z reprezentowaniem osób, które zostały pokrzywdzone przestępstwem.

Praca adwokata specjalizującego się w prowadzeniu spraw karnych wiąże się nie tylko z obroną osób oskarżonych, ale również z reprezentowaniem osób, które zostały pokrzywdzone przestępstwem.

Definicja pokrzywdzonego wynika wprost z przepisów kodeksu postepowania karnego (dalej zwany jako k.p.k.). W myśl art. 49 § 1 k.p.k. „Pokrzywdzonym jest osoba fizyczna lub prawna, której dobro prawne zostało bezpośrednio naruszone lub zagrożone przez przestępstwo”. Pokrzywdzonym jest więc osoba, która np. została oszukana, pobita, pozbawiona majątku, znieważona, doznała obrażeń ciała, itp. Za pokrzywdzonego uważana jest także osoba prawna, czyli np. spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, o ile w wyniku przestępstwa doszło do naruszenia jej dóbr.

Osoba, która została pokrzywdzona przestępstwem ma prawo domagania się od organów państwa (policja, prokuratura, sądy) ochrony prawnej. Postępowanie karne dzieli się na etap postępowania przygotowawczego i etap postępowania sądowego. Żeby sprawa trafiła do sadu z aktem oskarżenia, co do zasady musi został przeprowadzone postępowanie przygotowawcze, a akt oskarżenia musi skierować prokurator, który pełni funkcję oskarżyciela publicznego (wyjątkiem są sprawy z oskarżenia prywatnego). Aby etap postępowania przygotowawczego się rozpoczął (czyli aby policja i prokuratura zaczęły prowadzić sprawę) organy ścigania muszą dowiedzieć się, że doszło do przestępstwa. W praktyce to zazwyczaj pokrzywdzony lub jego najbliższa rodzina składają zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa. Zawiadomienie takie może być złożone na piśmie lub ustnie. Osobiście jestem zwolennikiem pisemnego zawiadamiania o podejrzeniu popełnienia przestępstwa, ponieważ przygotowując pismo ma się czas, żeby umieścić w nim wszystkie istotne szczegółowy, można je kilkukrotnie przeczytać, poprawiać i uzupełniać. Od tego jak sformułujemy zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa będzie zależało to, w jakim kierunku zostanie poprowadzone postępowanie przygotowawcze przez policję i prokuraturę. Zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa jest pismem niezwykle istotnym  i warto, aby przygotował je adwokat specjalizujący się w prowadzeniu spraw karnym. O tym, jak powinno wyglądać takie zawiadomienie, będzie można przeczytać w moim kolejnym artykule, który w najbliższym czasie umieszczę na blogu.

Warto pamiętać, że w razie śmierci pokrzywdzonego prawa, które by mu przysługiwały, mogą wykonywać najbliższe osoby, co wynika z art. 52 § 1 k.p.k.

Na etapie postępowania przygotowawczego (gdy sprawa toczy się w prokuraturze i nie trafiła jeszcze do sądu) pokrzywdzony jest stroną postępowania co oznacza, że przysługuje mu szereg gwarancji procesowych, uprawnień i obowiązków. Pokrzywdzony ma przede wszystkim prawo, aby:

1. składać wnioski dowodowe (np. o przesłuchanie konkretnych świadków, dopuszczenie dowodu z opinii biegłego lub o dokonanie innych czynności dowodowych),
2. przeglądać akta sprawy (za zgodą prowadzącego postępowanie),
3. zaskarżać niekorzystne decyzje (np. o umorzeniu dochodzenia lub śledztwa),
4. korzystać z pomocy pełnomocnika – adwokata lub radcy prawnego,
5. domagać się naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem.

 Pokrzywdzony ma też obowiązki w postępowaniu karnym, musi m. in.:

1. stawiać się na każde wezwanie organu prowadzącego postępowanie,
2. poddać się badaniom i oględzinom nie połączonym z zabiegiem chirurgicznym lub obserwacją w zakładzie leczniczym (jeżeli karalność czynu zależy od stanu zdrowia pokrzywdzonego),
3. wskazać adres dla doręczeń w kraju, kiedy przebywa za granicą; w przeciwnym wypadku pismo wysłane na ostatnio znany adres w kraju zostanie uznane za skutecznie doręczone, a czynność lub rozprawa zostanie przeprowadzona pod nieobecność pokrzywdzonego;

 Opisane powyżej prawa i obowiązki nie są oczywiście jedynymi, jakie posiada osoba pokrzywdzona przestępstwem, albowiem katalog praw i obowiązków jest znacznie szerszy. Szczegółowo są one opisane w kodeksu postepowania karnego.

Na etapie postępowania sądowego (a więc już po skierowaniu aktu oskarżenia do sądu) pokrzywdzony jest przesłuchiwany w charakterze świadka. Nie jest jednak stroną procesu i nie posiada uprawnień np. do tego, aby składać wnioski dowodowe. Aby tak się stało, czyli aby pokrzywdzony mógł działać jako strona w postępowaniu sądowym, musi złożyć oświadczenie o działaniu w charakterze oskarżyciela posiłkowego. Pokrzywdzony może złożyć takie oświadczenie aż do czasu rozpoczęcia przewodu sądowego na rozprawie głównej. Od tej chwili pokrzywdzony działa jako oskarżyciel posiłkowy, jest stroną postępowania sądowego, co wiąże się z szeregiem praw. Może on aktywnie uczestniczyć w procesie sądowym, składać wnioski dowodowe, wspierać akt oskarżenia wniesiony przez prokuratora. Oskarżyciel posiłkowy ma także prawo do tego, aby przed sądem reprezentował go adwokat.

W razie pytań lub wątpliwości związanych z powyższą tematyką, a także w sytuacji gdy potrzebujecie Państwo pomocy prawnej zapraszam do kontaktu. Specjalizuję się w prowadzeniu spraw karnych, rodzinnych (rozwody, alimenty, kontakty z dziećmi, itp.) i gospodarczych (kredyty frankowe).

Zapraszam także do zapoznania się z innymi artykułami, związanymi z tematyką karną, rodzinną, gospodarczą (sprawy frankowe) umieszczonymi na mojej stronie internetowej.

Adwokat Tomasz Jaroszewicz

Kancelaria Adwokacka w Białymstoku

ul. Żurawia 35, 15-540 Białystok

tel. 883 933 850