Odpowiedzialność karna za przestępstwo nieumyślnego spowodowania śmierci została uregulowana w art. 155 kodeksu karnego. Zgodnie z tym przepisem: „Kto nieumyślnie powoduje śmierć człowieka,podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5”.
Odpowiedzialność karna za przestępstwo nieumyślnego spowodowania śmierci została uregulowana w art. 155 kodeksu karnego. Zgodnie z tym przepisem: „Kto nieumyślnie powoduje śmierć człowieka,podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5”.
Czyn zabroniony określony w art. 155 kodeksu karnego jest przestępstwem nieumyślnym. Aby ustalić co oznacza pojęcie przestępstwa nieumyślnego należy odwołać się do art. 9 § 2 kodeksu karnego, w myśl którego: „Czyn zabroniony popełniony jest nieumyślnie, jeżeli sprawca nie mając zamiaru jego popełnienia, popełnia go jednak na skutek niezachowania ostrożności wymaganej w danych okolicznościach, mimo że możliwość popełnienia tego czynu przewidywał albo mógł przewidzieć”.
Przy przestępstwach nieumyślnych najistotniejsze jest zatem ustalenie, że sprawca nie miał zamiaru popełnienia przestępstwa. Do przestępstwa doszło na skutek niezachowania ostrożności wymaganej w danych okolicznościach. Jeżeli organy prowadzące postępowanie karne, tj. prokuratura i policja poczynią inne ustalenia, tj. na podstawie zebranych dowodów dojdą do przekonania, że sprawca miał zamiar popełnić przestępstwo wynikiem którego jest śmierć osoby trzeciej, wówczas mamy do czynienia z przestępstwem zabójstwa (umyślne pozbawienie życia), a nie z przestępstwem określonym w art. 155 kodeksu karnego (nieumyślne spowodowanie śmierci). Należy w pełni zaakceptować pogląd Sądu Apelacyjnego w Warszawie, II Wydział Karny z dnia 16 marca 2021 r., sygn. akt II AKa 42/20, gdzie Sąd stwierdził, że: „Przy nieumyślnym spowodowaniu śmierci sprawca nie ma zamiaru pozbawienia życia swej ofiary. Powoduje tę śmierć nieumyślnie na skutek niezachowania ostrożności wymaganej w danych okolicznościach w postępowaniu z chronionym dobrem. Nieumyślność może przybrać postać świadomej, jak i nieświadomej”.
Aby można było przypisać komuś odpowiedzialność karną za przestępstwo nieumyślnego spowodowania śmierci należy także wykazać, że sprawca przewidywał możliwość popełnienia czynu lub mógł przewidzieć. Osoba podejrzana ma prawo bronić się i wykazywać, że nie tylko nie miała zamiaru popełnienia danego czynu ale też nie przewidywała ani nie mogła przewidzieć jego popełnienia.
Katalog sytuacji, w których może dojść do zarzucenia komuś popełnienia przestępstwa nieumyślnego spowodowania śmierci nie jest zamknięty ani wskazany wprost prze ustawodawcę. Mogą być to najróżniejsze sytuacje, w których ktoś swoim zachowaniem spowodował śmierć drugiej osoby. Jako przykład można wskazać: odpowiedzialność lekarza za błąd medyczny, którego skutkiem jest śmierć pacjenta czy odpowiedzialność ratownika wodnego w przypadku utonięcia osoby na plaży strzeżonej.
Za nieumyślne spowodowanie śmierci może także odpowiadać osoba, która zadała pokrzywdzonemu jedno uderzenie pięścią w twarz, a pokrzywdzony w wyniku tego upadł i nieszczęśliwie uderzył się głową np. o krawężnik, co spowodowało jego zgon. W takiej sytuacji nie sposób przypisać sprawcy odpowiedzialność za zabójstwo, ponieważ na podstawie tego, że zadał jedno uderzenie nie można wywnioskować, że chciał kogoś zabić. Najczęściej tego typu zachowanie zostanie właśnie zakwalifikowane jako nieumyślne spowodowanie śmierci. Potwierdzeniem tego jest wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 29 maja 2007 roku, sygn. akt II AKa 81/07, gdzie Sąd stwierdził, że „Sąd Apelacyjny w trwałej linii orzeczniczej jednoznacznie opowiada się za kwalifikowaniem jako nieumyślnego spowodowania śmierci (art. 155 KK) zadania ciosu w głowę, powodującego upadek ofiary i uderzenie głową o podłoże, a w konsekwencji tego obrażenia czaszkowo-mózgowe skutkujące śmierć. Nieumyślność w działaniu sprawcy polega na zaniedbaniu powinności przewidywania takich skutków zadanego uderzenia, choć przewidzenie ich leży w granicach powinności i możliwości. Skutek ten często występuje w podobnych sytuacjach, zatem jest dostępny dla wiedzy przeciętnie rozgarniętego dojrzałego człowieka”.
W praktyce zdarza się również, że kwalifikację z art. 155 kodeksu karnego przyjmuje się przy wypadkach przy pracy, skutkujących śmiercią pracownika. Odpowiedzialność przypisuje się pracodawcom, którzy np. powierzyli niebezpieczne zajęcia nieprzeszkolonym pracownikom lub pracownikom niewyposażonym w odpowiednie zabezpieczenia wymagane przepisami prawa. Dla przykładu można podać wyrok Sądu Rejonowego w Lęborku z dnia 31 lipca 2015 roku, sygn. akt II K 277/14, w którym Sąd przypisał odpowiedzialność karną pracodawcy za nieumyślne spowodowanie śmierci pracownika w związku z niezapewnieniem bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Mianowicie Sąd uznał, że „Wykonywanie pracy na innej podstawie niż stosunek pracy nie zmienia obowiązków ciążących na przedsiębiorcy wobec pracowników, gdyż zgodnie z art. 304 § 1 KP pracodawca jest obowiązany zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki pracy, o których mowa w art. 207 § 2 KP, również osobom fizycznym wykonującym pracę na innej podstawie niż stosunek pracy w zakładzie pracy. Tym samym niezapewnienie prawidłowej organizacji pracy przy kopaniu ziemniaków za pomocą maszyny rolniczej oraz wprowadzenie organizacji pracy polegającej na zbieraniu przez pracowników ziemniaków w pobliżu pracującego kombajnu, jako niezgodne z § 19 ust. 2 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 12 stycznia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy obsłudze ciągników, maszyn, narzędzi i urządzeń technicznych stosowanych w rolnictwie, z którego wynika bezwzględny zakaz przebywania osób w strefie działania kombajnu, skutkuje odpowiedzialnością za nieumyślne spowodowanie śmierci osoby wykonującej pracę na podstawie umowy zlecenia, wskutek najechania na nią kombajnu, tj. rodzi to odpowiedzialność z art. 155 KK”.
Nieumyślne spowodowanie śmierci – kara.
Za nieumyślne spowodowanie śmierci ustawodawca przewidział karę pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. Jest to zatem kara, która przy spełnieniu określonych warunków może być zamieniona na grzywnę lub pracę społecznie użyteczną (na podstawie art. 37a kodeksu karnego). Wysokość przewidzianego zagrożenia karą za nieumyślne spowodowanie śmierci umożliwia warunkowe umorzenie postępowania karnego co dla wielu osób ma ogromne znaczenie. Warunkowe umorzenie postępowania karnego oznacza bowiem, że sprawca wprawdzie jest uznawany przez Sąd za winnego, ale nie jest osobą karaną w świetle prawa.
W przypadku, gdy dotknęły Państwa problemy natury karnej, warto skontaktować się z adwokatem specjalizującym się w prowadzeniu spraw karnych. Doświadczony adwokat wytłumaczy Państwu w jakiej sytuacji się znaleźliście oraz jakie są możliwości rozwiązania problemów prawnych, z którymi się borykacie, a także w razie potrzeby będzie reprezentował Państwa interesy w trakcie całego procesu karnego.
W razie pytań lub wątpliwości związanych z powyższą tematyką, a także w sytuacji gdy potrzebujecie Państwo pomocy prawnej zapraszam do kontaktu. Specjalizuję się w prowadzeniu spraw karnych (obrona osób oskarżonych, reprezentacja osób pokrzywdzonych), spraw rodzinnych (rozwody, alimenty, kontakty z dziećmi, władza rodzicielska) oraz spraw gospodarczych (kredyty frankowe, sprawy o zapłatę). Zapraszam także do zapoznania się z innymi artykułami, związanymi z tematyką karną, rodzinną, gospodarczą (sprawy frankowe) umieszczonymi na mojej stronie internetowej.
Adwokat Tomasz Jaroszewicz
Kancelaria Adwokacka w Białymstoku
ul. Żurawia 35, 15-540 Białystok
tel. 883 933 850