Odpowiedzialność karna za znęcanie się nad zwierzętami została uregulowana w Ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt.
Znęcanie się nad zwierzętami.
Odpowiedzialność karna za znęcanie się nad zwierzętami została uregulowana w Ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt (dalej zwana jako Ustawa). W rozdziale 11 Ustawy znajdują się przepisy karne dotyczące omawianej tematyki. Zgodnie z art. 35 ust. 1 Ustawy „Kto zabija, uśmierca zwierzę albo dokonuje uboju zwierzęcia z naruszeniem przepisów art. 6 ust. 1, art. 33 lub art. 34 ust. 1-4, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3”. „Tej samej karze podlega ten, kto znęca się nad zwierzęciem” (art. 35 ust. 1a Ustawy).
Jak widać z przytoczonego wyżej przepisu karze podlega zabicie, uśmiercenie, dokonanie uboju wbrew przepisom oraz znęcanie się nad zwierzętami. W niniejszym artykule poruszę głównie kwestię związaną ze znęcaniem się nad zwierzętami. W pierwszej kolejności należy odpowiedzieć na pytanie, jakie zachowania w świetle prawa karnego należy rozumieć pod pojęciem „znęcania się nad zwierzętami”? Kwestię tą rozstrzyga art. 6 ust. 2 Ustawy w myśl którego przez znęcanie się nad zwierzętami należy rozumieć zadawanie albo świadome dopuszczanie do zadawania bólu lub cierpień, a w szczególności:
1)umyślne zranienie lub okaleczenie zwierzęcia, niestanowiące dozwolonego prawem zabiegu lub procedury w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 6 ustawy z dnia 15 stycznia 2015 r. o ochronie zwierząt wykorzystywanych do celów naukowych lub edukacyjnych, w tym znakowanie zwierząt stałocieplnych przez wypalanie lub wymrażanie, a także wszelkie zabiegi mające na celu zmianę wyglądu zwierzęcia i wykonywane w celu innym niż ratowanie jego zdrowia lub życia, a w szczególności przycinanie psom uszu i ogonów (kopiowanie);
2)znakowanie zwierząt stałocieplnych przez wypalanie lub wymrażanie;
3)używanie do pracy albo w celach sportowych lub rozrywkowych zwierząt chorych, a także zbyt młodych lub starych oraz zmuszanie ich do czynności, których wykonywanie może spowodować ból;
4)bicie zwierząt przedmiotami twardymi i ostrymi lub zaopatrzonymi w urządzenia obliczone na sprawianie specjalnego bólu, bicie po głowie, dolnej części brzucha, dolnych częściach kończyn;
5)przeciążanie zwierząt pociągowych i jucznych ładunkami w oczywisty sposób nieodpowiadającymi ich sile i kondycji lub stanowi dróg lub zmuszanie takich zwierząt do zbyt szybkiego biegu;
6)transport zwierząt, w tym zwierząt hodowlanych, rzeźnych i przewożonych na targowiska, przenoszenie lub przepędzanie zwierząt w sposób powodujący ich zbędne cierpienie i stres;
7)używanie uprzęży, pęt, stelaży, więzów lub innych urządzeń zmuszających zwierzę do przebywania w nienaturalnej pozycji, powodujących zbędny ból, uszkodzenia ciała albo śmierć;
8)dokonywanie na zwierzętach zabiegów i operacji chirurgicznych przez osoby nieposiadające wymaganych uprawnień bądź niezgodnie z zasadami sztuki lekarsko-weterynaryjnej, bez zachowania koniecznej ostrożności i oględności oraz w sposób sprawiający ból, któremu można było zapobiec;
9)złośliwe straszenie lub drażnienie zwierząt;
10)utrzymywanie zwierząt w niewłaściwych warunkach bytowania, w tym utrzymywanie ich w stanie rażącego zaniedbania lub niechlujstwa, bądź w pomieszczeniach albo klatkach uniemożliwiających im zachowanie naturalnej pozycji;
11)porzucanie zwierzęcia, a w szczególności psa lub kota, przez właściciela bądź przez inną osobę, pod której opieką zwierzę pozostaje;
12)stosowanie okrutnych metod w chowie lub hodowli zwierząt;
13)organizowanie walk zwierząt;
16)obcowanie płciowe ze zwierzęciem (zoofilia);
17)wystawianie zwierzęcia domowego lub gospodarskiego na działanie warunków atmosferycznych, które zagrażają jego zdrowiu lub życiu;
18)transport żywych ryb lub ich przetrzymywanie w celu sprzedaży bez dostatecznej ilości wody umożliwiającej oddychanie;
19)utrzymywanie zwierzęcia bez odpowiedniego pokarmu lub wody przez okres wykraczający poza minimalne potrzeby właściwe dla gatunku.
Jak widać powyżej, w przypadku przestępstwa znęcania się nad zwierzętami ustawodawca bardzo szczegółowo uregulował katalog zachowań, które są uznawane za znęcanie się nad zwierzętami.
Przestępstwo znęcania się nad zwierzętami jest przestępstwem umyślnym, a więc nie może być popełnione nieumyślnie. Aby można było przypisać sprawcy odpowiedzialność karną należy udowodnić, że miał on zamiar popełnić tego rodzaju przestępstwo, tj. chciał je popełnić lub przewidując możliwość jego popełnienia godził się na to. W tym kontekście ciekawe jest orzeczenie Sądu Najwyższego, Izby Karnej z dnia 07 lipca 2020 roku, sygn. akt II KK 222/19, gdzie Sąd stwierdził, że „Dla bytu przestępstwa znęcania się nad zwierzęciem (art. 35 ust. 1a ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt, Dz.U. z 2020 r. poz. 638) nie jest konieczne dążenie sprawcy do zadania zwierzęciu cierpienia. Zamiar bezpośredni sprawcy powinien obejmować samą czynność sprawczą znęcania się nad zwierzęciem w rozumieniu art. 6 ust. 2 tej ustawy, a nie jego wolę zadania bólu lub cierpienia zwierzęciu”.
Znęcanie nad zwierzętami – wysokość kary.
Jak wskazano wyżej, typ podstawowy przestępstwa znęcania się nad zwierzętami, zabicia czy uśmiercenia zwierzęcia lub dokonania uboju wbrew przepisomzagrożony jest karą do 3 lat pozbawienia wolności. Jeżeli jednak sprawca działa ze szczególnym okrucieństwempodlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. Przez pojęcie szczególnego okrucieństwa należy rozumiećzachowanie charakteryzujące się drastycznością form i metod, a zwłaszcza działanie w sposób wyszukany lub powolny, obliczony z premedytacją na zwiększenie rozmiaru cierpień i czasu ich trwania (art. 4 ust. 12 Ustawy).
Należy pamiętać, że w razie skazania za przestępstwo znęcania się nad zwierzętami, zabicia czy uśmiercenia zwierzęcia lub dokonania uboju wbrew przepisom Sąd obligatoryjnie orzeka przepadek zwierzęcia, jeżeli sprawca jest jego właścicielem. Dodatkowo Sąd może orzec, a w niektórych przypadkach orzeka obligatoryjnie tytułem środka karnego zakaz posiadania wszelkich zwierząt albo określonej kategorii zwierząt. Ponadto jeżeli sprawca popełnił przestępstwo, o którym mowa wyżej, w związku z wykonywaniem zawodu, prowadzeniem działalności lub wykonywaniem czynności wymagających zezwolenia, które są związane z wykorzystywaniem zwierząt lub oddziaływaniem na nie, sąd może orzec, a w niektórych przypadkach orzeka obligatoryjnie tytułem środka karnego zakaz:
1) wykonywania wszelkich lub określonych zawodów,
2) prowadzenia wszelkiej lub określonej działalności lub
3) wykonywania wszelkich lub określonych czynności wymagających zezwolenia
- które są związane z wykorzystywaniem zwierząt lub oddziaływaniem na nie.
Zakazy, o których mowa wyżej orzeka się w latach, od roku do lat 15.
Należy też pamiętać, że w razie skazania za przestępstwo opisane wyżej, sąd orzeka nawiązkę w wysokości od 1000 zł do 100 000 zł na wskazany cel związany z ochroną zwierząt.
Znęcanie nad zwierzętami – zawiadomienie o przestępstwie.
Przestępstwo znęcania się nad zwierzętami jest ścigane z urzędu. Zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa może złożyć każdy, kto ma podejrzenie, że może dochodzić do przestępstwa tego rodzaju. Zawiadomienie może być złożone ustnie lub pisemnie.
Odebranie zwierząt właścicielowi.
Omawiając kwestię związaną z ochroną zwierząt nie sposób pominąć kwestii związanych z odebraniem zwierząt właścicielowi w sytuacji, jeżeli zachodzi podejrzenie, że może dochodzić do popełnienia przestępstwa. Kwestię tą reguluje art. 7 Ustawy, który mówi o tym, że zwierzę, które pada ofiarą znęcania się może być czasowo odebrane właścicielowi lub opiekunowi na podstawie decyzji wójta (burmistrza, prezydenta miasta) właściwego ze względu na miejsce pobytu zwierzęcia i przekazane schronisku dla zwierząt, gospodarstwu rolnemu wskazanemu przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) lub schronisku dla zwierząt.Decyzjataka jest podejmowana po uzyskaniu informacji od Policji, straży gminnej, lekarza weterynarii lub upoważnionego przedstawiciela organizacji społecznej, której statutowym celem działania jest ochrona zwierząt i podlega natychmiastowemu wykonaniu.Od decyzji tej przysługuje prawo wniesienia odwołania do samorządowego kolegium odwoławczego w terminie 3 dni od daty doręczenia decyzji.
Opisana wyżej procedura bywa niekiedy czasochłonna. Wymaga bowiem wydania decyzji administracyjnej przez odpowiednie organy, a tym samym przeprowadzenia także postępowania administracyjnego, zebrania i utrwalenia dowodów, itp. Tymczasem w niektórych sytuacjach może zachodzić konieczność natychmiastowego odebrania zwierząt, ponieważ dalszy ich pobyt u dotychczasowego właściciela lub opiekuna zagraża ich życiu lub zdrowiu. Sytuacja taka uregulowana została w art. 7 ust. 3 Ustawy gdzie wskazano, że w przypadkach niecierpiących zwłoki, gdy dalsze pozostawanie zwierzęcia u dotychczasowego właściciela lub opiekuna zagraża jego życiu lub zdrowiu, policjant, strażnik gminny lub upoważniony przedstawiciel organizacji społecznej, której statutowym celem działania jest ochrona zwierząt, odbiera mu zwierzę, zawiadamiając o tym niezwłocznie wójta (burmistrza, prezydenta miasta), celem podjęcia decyzji w przedmiocie odebrania zwierzęcia.
Warto wspomnieć, że w przypadku czasowego odebrania zwierzęcia, kosztami transportu, utrzymania i koniecznego leczenia zwierzęcia obciąża się jego dotychczasowego właściciela lub opiekuna.
Należy pamiętać, że art. 7 Ustawy reguluje jedynie czasowe odebranie zwierzęcia właścicielowi lub opiekunowi. Dopiero Sąd, skazując sprawcę za popełnienie przestępstwa orzeka przepadek zwierzęcia. Jeżeli sąd nie orzeknie w trybie przepadku zwierzęcia, a także jeżeli postępowanie karne zostanie umorzone odebrane zwierzę podlega zwrotowi.
W przypadku, gdy dotknęły Państwa problemy natury karnej, warto skontaktować się z adwokatem specjalizującym się w prowadzeniu spraw karnych. Doświadczony adwokat wytłumaczy Państwu w jakiej sytuacji się znaleźliście oraz jakie są możliwości rozwiązania problemów prawnych, z którymi się borykacie, a także w razie potrzeby będzie reprezentował Państwa interesy w trakcie całego procesu karnego.
W razie pytań lub wątpliwości związanych z powyższą tematyką, a także w sytuacji gdy potrzebujecie Państwo pomocy prawnej zapraszam do kontaktu. Specjalizuję się w prowadzeniu spraw karnych (obrona osób oskarżonych, reprezentacja osób pokrzywdzonych), spraw rodzinnych (rozwody, alimenty, kontakty z dziećmi, władza rodzicielska, ubezwłasnowolnienie) oraz spraw gospodarczych (kredyty frankowe, sprawy o zapłatę).
Zapraszam także do zapoznania się z innymi artykułami, związanymi z tematyką karną, rodzinną, gospodarczą (sprawy frankowe) umieszczonymi na mojej stronie internetowej.
Adwokat Tomasz Jaroszewicz
Kancelaria Adwokacka w Białymstoku
ul. Żurawia 35, 15-540 Białystok
tel. 883 933 850